اعتبارسنجی الصحیفة السجادیة - صفحه 40

نیست.۱ از این روی، بدون واسطه از ابی المفضل روایت نقل نکرده است تا به تدلیس متهم نشود.

به هر حال، برای ابو المفضل توثیق صریحی نداریم، ولی نمی‌توان به کتاب‌های او هم بی‌اعتماد بود. اعتماد بزرگان به کتاب‌های ابی المفضل نشان‌دهنده تفکیک میان شخصیّت رجالی و شخصیت فهرستی اوست.

شیخ طوسی در الفهرست بارها می‌نویسد: «بالاسناد الاول» یا «بهذا الاسناد» در بیشتر این موارد، نامِ ابی المفضل در مشایخ باواسطه شیخ طوسی قرار دارد.۲ طریق شیخ را به او صحیح دانسته‌اند.۳

نمونه دیگر از اعتماد بزرگان به أبی المفضل شیبانی، اعتماد به صحیفه سجّادیه‌ای است که او روایت کرده است. شیخ مفید، محمّد بن هارون تلعکبری، أبو منصور معدّل، ابن اشناس بزاز و حسین بن عبید الله غضایری از عالمان شناخته شده‌ای هستند که همگی از ابی المفضل روایت کرده‌اند. بی‌تردید، همه عالمان نام برده از نقل کردن روایت در ایّام «خلط» راوی پرهیز می‌کرده‌اند.

قرینه دیگری برای پذیرش روایت ابی المفضل، تخصص او در نقل ادعیه و زیارات است؛ ‌چنان که از آثار او برمی‌آید.۴ برای نمونه، دعای روز مباهله را تنها سیّد بن طاووس نقل کرده است که با اسناد صحیح و روایات صریح از کتاب المباهلة شیبانی آورده است.۵

(6) ابو عبدالله جعفر بن محمّد الحسنی (م308ق)؛ شریف ابو عبدالله جعفر بن محمّد بن جعفر بن الحسن بن جعفر بن الحسن بن الحسن بن امیر المؤمنین علیه السلام. او از بزرگان اصحاب امامیه و چهره سرشناس آل ابوطالب در زمان خود بود. او را ثقه دانسته‌اند که عمری طولانی داشت و احادیث بسیاری شنید و عالی السند است.۶

جعفر بن محمّد در میان سنیان نیز ستوده شده است و او را «فاضل»، «ورع» و «عاقل» معرفی کرده‌اند که احادیث بسیاری شنید و همنشین دائمی مسجد و

1.. ر.ک: الذریعه، ج۱، ص۳۱۵.

2.. ر.ک: همان.

3.. معجم رجال الحدیث، ج۱۶، ص۲۴۶.

4.. مزار أمیر المؤمنین، مزار الحسین و کتاب الدعاء.

5.. الاقبال بالاعمال الحسنة فیما یعمل مرة فی السنة، ج۲، ص۳۱۰.

6.. کان ثقة فی اصحابنا سمع و اکثر و عمر و علا اسناده (رجال النجاشی، ج۱، ص۱۲۲، ش۳۱۴).

صفحه از 56