اعتبارسنجی الصحیفة السجادیة - صفحه 49

است۱ و کشی هم در رجال خود، احادیثی را از حسین بن اشکیب آورده است؛۲ اما در هیچ‌ کدام از فهرستگان کهن به روایت صحیفه سجادیه ابن اشکیب اشاره نشده است و گویا نخستین کسی که از روایت ابن اشکیب خبر داده است. میرزا عبد الله افندی کتاب‌شناس قرن دوازدهم است که نسخه‌ای کهن از صحیفه، به روایت محمّد بن وارث از حسین بن اشکیب و به خط ابن مقله را مشاهده کرده است.۳ و ۴

اگر چه روایت ابن اشکیب در میان محدثان و فقها ناشناخته بود و از توجّه آنان به این روایت موردی ملاحظه نشد، ولی ارجاعاتی در کلام عالمان وجود دارد که بیان‌گر استفاده از صحیفه سجادیه به روایت ابن اشکیب است؛ برای نمونه در روایت ابن اشکیب، دعای 44 با عنوان «فی الصلوة علی آدم علیه السلام»۵ است که در روایت مشهور نیست. مرحوم مجلسی در ابواب «زیارة امیر المؤمنین علی بن أبی طالب علیه السلام» به خواندن دعایی که در برخی نسخه‌های صحیفه سجّادیه از امام سجّاد _ علیه السلام _ روایت شده است، سفارش می‌کند. او همین دعا را آورده است.۶

نمونه دیگر، شیخ سلیمان قندوزی حنفی، از دانشوران سنّی قرن سیزدهم، گزیده‌ای از دعاهای صحیفه سجّادیه را در کتاب معروفش، ینابیع المودّة لذوی القربی گزارش کرده است. وی نیز همین دعا را با عنوان دعای صحیفه سجّادیه آورده است.۷

روایت ابن مالک _ که همان نقل محمد بن صالح از عمیر بن متوکل است _ هم بر اتقان اسناد صحیفه افزوده است؛ چرا که صحیفه سجادیه ابن مالک را، ابو علی محمّد بن همّام (م332ق) _ که از مشایخ جلیل القدر و ثقة و صاحب منزلت بوده _ روایت کرده است. ۸ از آن‌جا که ابن همام شخصیت سرشناس و حدیث‌شناس بزرگی بوده است، روایتِ ابن

1.. همان.

2.. اختیار معرفة الرجال (رجال الکشی)، ج۱، ص۲۱ و ص۴۰ و ص۱۲۰ و ص۱۷۱، و ص۱۹۰ و ص۳۰۶ و ص۳۷۰ و ص۳۷۶.

3.. صحیفه سجادیه روایت حسین بن اشکیب، ص۵۰، به نقل از الصحیفة الثالثة، ص۱۱.

4.برای اطلاع بیشتر ر.ک: صحیفه سجادیه روایت ابن اشکیب، که به همت صحیفه‌پژوه معاصر حجّة الاسلام و المسلمین سیّد احمد سجّادی، مدیر مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان در سال ۱۳۸۳ش، به چاپ رسید. مقدمۀ مفصل و تحقیقی در آغاز و تصویر تمامی صفحات نسخۀ خطی در پایان آمده است.

5.. صحیفه سجادیه روایت حسین بن اشکیب، ص۱۸۵، دعای ۴۴.

6.. بحار الانوار، ج۱۰۰، ص۲۹۲.

7.. ینابیع المودّة لذوی القربی، ج۳، ص۴۲۷.

8.رجال الطوسی، ص۴۳۴، ش ۶۲۱۰.

صفحه از 56