اعتبارسنجی الصحیفة السجادیة - صفحه 53

گماردند.۱ بنا بر این، می‌توان گفت جایگاه صحیفه مشهور با نسخه‌های دیگر صحیفه بسیار متمایز است.

مجموعه روایت‌های صحیفه، برای جبران ضعف سند صحیفه کافی است و تفاوت نسخه‌ها با وجود پراکندگی جغرافیایی متون یافت شده از مصر، جبل عامل، استانبول و خراسان، از نظر متنی تفاوت معناداری ندارند؛ هر چند تعداد ادعیه در آنها یکسان نیست.

نتیجه

1. صحیفه سجادیه از دیدگاه رجالی در زمره خبر آحاد قرار دارد و به دلیل وجود متوکل بن هارون، عمیر بن متوکل و ابی المفضل شیبانی، سند آن ضعیف است

2. نگاه فهرستی در اعتماد به میراث مکتوب باید جایگزین نگاه رجالی شود. در این صورت، وجود راوی در سلسله سند تنها بیان‌گر مسند بودن میراث مکتوب است و نام بردن از راویان کتاب‌های مشهور برای تیمن و تبرک و نیز ارج نهادن به تلاش کسانی است که میراث مکتوب را پاسداری کرده و به نسل پس از خود منتقل کردند. چنین نگاهی با توجه به قرینه‌های متعدد، سبب افزایش اعتبار صحیفه کامله سجادیه خواهد شد.

3. روایت‌های پنج‌گانه موجود از صحیفه سجادیه و تطبیق دعا‌های آنها _ که از نظر متن همانند یکدیگرند _ قرینه مهمی برای اعتماد به صحیفه کامله سجادیه است؛ به ویژه پراکندگی روایات صحیفه سجادیه در پهنه جغرافیایی و میراث حدیثی لبنان، مصر، استانبول و خراسان بر درستی روایات صحیفه سجادیه حکایت دارد.

4. فقیهان بزرگ و عالمان استوار اندیش بر روایت ابو المفضل شیبانی بیشتر اعتماد کرده‌اند. بنا بر این، روایت وی از سایر روایت‌های موجود، برتر است

5. روایت‌های دیگر صحیفه نیز با قرینه‌هایی نظیر گزارش دعاهایشان در میراث حدیثی شیعه و سنی همراه‌اند. از این رو، دعاهای مشترک در تمامی روایت‌های صحیفه سجادیه از اهمیت بیشتری برخوردارند.

6. با توجه به شیوه نجاشی در گزارش کتاب‌ها، صحیفه سجادیه معلوم الانتساب است و طریق آن هم صحیح است.

1.. «عالمان صحیفه نگار»، سفینه ۷.

صفحه از 56