ابومخنف و بررسی اسنادی و محتوایی اثر او «مقتل الحسین علیه السلام» - صفحه 58

این بین هیچ موضوعی به اندازه شهادت امام حسین _ علیه السلام _ مورد توجه نویسندگان قرار نگرفته است.

بیشتر مقاتلی که در باره امام حسین _ علیه السلام _ نوشته شده‌اند، امروزه در دسترس نیستند؛ آثاری مانند مقتل ابی‌عبدالله از اصبغ بن نباته، مقتل الحسین _ علیه السلام _ از جابر بن یزید جعفی، مقتل الحسین _ علیه السلام _ از محمد بن حسن طوسی، مقتل ابی عبدالله _ علیه السلام _ از نصر بن‌ مزاحم.

از بارزترین آثار در این زمینه مقتل ابو مخنف است. از ویژگی‌های این اثر _ که ذیل حوادث سال ۶۱ در تاریخ الطبری ثبت شده ‌است _ نقل سند به روش محدثان و مقبولیت متن آن است. با تحلیل سند مقتل به روش محدثان و نیز تحلیل متن به بررسی ابعاد اهمیت این اثر پرداخته خواهد شد.

مختصری در باره ابو مخنف

او لوط بن یحیی بن سعید بن مِخْنَف ……. بن سعد منا‌‌ة بن غامد ازدی است.۱ وفات او را ۱۵۷ق،۲ یا پیش از ۱۷۰ق، گفته‌اند.۳

جد اعلای او «مخنف بن سلیم» صحابی پیامبر _ صلی الله علیه و آله _ است۴ و نامش در میان صحابیان شیعه ذکر شده است.۵ برخی او را شیعی مذهب دانسته‌اند.۶ برخی دیگر نیز او را سنی مذهب می‌دانند؛۷ هر چند که هیچ یک برای این ابراز عقیده ادله مناسبی را ارائه نکرده‌اند. وی آثار متعددی دارد۸ که مهم‌ترین اثر او مقتل الحسین ابو مخنف است.

1.. الطبقات الکبری، ج۶، ص۳۵؛ قاموس الرجال، ج۱۰، ص۱۹؛ الرجال، ص۲۵۹.

2.. سیر أعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۲؛ الذریعه، ج۱، ص۳۱۲؛ الاعلام، ج۵، ص۲۴۵.

3.. میزان الاعتدال، ج۳، ص۴۱۹.

4.. الطبقات الکبری، ج۶، ص۳۵.

5.. الفصول المهمه فی معرفه الائمه، ص۱۹۹؛ الشیعه و فنون الاسلام، ص۹۱.

6.. سیرأعلام النبلاء، ج۷، ص۳۰۱، ج۹، ص۵۸۱؛ تاریخ ابن معین، ج۱، ص۲۱۰؛ الجرح و التعدیل، ج۷، ص۱۸۲؛ الاعلام، ج۵، ص۲۴۵؛ رجال النجاشی، ص۳۲۰؛ معالم العلماء، ص۱۲۸؛ خلاصه الاقوال، ص۲۳۳؛ الرجال، ص۱۵۷؛ نقد الرجال، ج۴، ص۷۵؛ جامع الرواة، ج۲، ص۳۳؛ الفوائد الرجالیه، ج۱، ص۲۸۶؛ طرائف المقال، ج۱، ص۵۶۶؛ معجم الرجال، ج۱۵، ص۱۴۰؛ الذریعه، ج۱، ص۳۱۲؛ اعیان الشیعه، ج۱، ص۱۵۳.

7.. شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۴۷؛ کتاب الاربعین، ص۷۱؛ بحار الانوار، ج۱، ص۲۵.

8.. رجال النجاشی، ص۳۲۰؛ معجم الرجال، ج۱۵، ص۱۴۱؛ الفهرست، ابن ندیم، ص۱۰۵؛ معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۵۷؛ الفهرست، طوسی، ص۲۰۴، الشیعه و فنون الاسلام، ص۹۱؛ دراسات فی علم الدرایة، ص۲۳۴.

صفحه از 85