از همسر سابق ابو بکر میدانند.۱ برخی نیز تعارضات فراوان میان روایات مثبت این ازدواج را دلیل بر بطلان این ادعا دانستهاند.۲ و عدهای نسبت به اثبات ضعف رجال این دسته روایات همت گماردهاند.۳ البته در این میان، عدهای از علمای شیعه اصل این ازدواج پذیرفته و آن را به زورگویی و تهدید عمر نسبت به امیر مؤمنان _ علیه السلام _ تعلیل نمودهاند.۴ در پایان و در پاسخ به این شبهه میتوان چنین اظهار داشت: اولاً بر اساس آنچه از اختلاف موجود در این مسأله گذشت، اصل این ازدواج رازآلود و آکنده از تردید است، لذا نمیتواند در مقام استدلال از سوی مخالفان مطرح گردد؛ ثانیاً بر مبنای پذیرش اصل این پیمان زناشویی، بر اساس اصل تقیه _ که حکمی اضطراری و ثانوی است _ حتی ازدواج با گمراهان نیز جایز است.۵
3. جریان موافق تقیه در میان امامیه
کلبرگ در ادامه مقاله خود، به بیان دیدگاههای امامیه در باره مسأله تقیه پرداخته و سعی وافری به کار بسته تا به دو جریان متفاوت موافق و مخالف در این موضوع دست یابد. او ابتدا به طیفی از شیعیان اشاره میکند که تقیه را در نظر، باور و در عمل، به کار میبستهاند. او ادله این گروه را موارد زیر میداند:
1. برخی آیات قرآنی بر مسأله تقیه دلالت دارند؛ مانند آیه 28 سوره آل عمران و آیه 106 از سوره نحل. یکی دیگر از آیاتی که کلبرگ معتقد است شیعیان در اثبات تقیه از آن استفاده میکنند، آیه «...إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللهِ أَتْقاکُم...»۶ است؛ آیهای که در آن واژه «أَتْقاکُم» به معنای ثانوی آن _ تقیه و دورویی _ اخذ شده، حال آن که معنای اولیه آن ترس از خدا است.
2. دلیل دوم به توجه صادقین _ علیه السلام _ به پدیده تقیه بازمیگردد؛ هنگامی که این دو امام _ علیه السلام _ در شرایط خفقانآمیز سیاسی، به دنبال حفظ جان شیعیان و میراث تشیع بودهاند. در پایان، کلبرگ وجود روایات فراوان در جوامع روایی امامیه
1.. احقاق الحق و ازهاق الباطل، ج۲، ص۳۷۶.
2.. المسائل السرویة، ص۹۰.
3.. همان، ص۸۶-۸۷؛ نیز ر.ک: تزویج ام کلثوم من عمر، ص۱۱- ۱۷.
4.. الکافی، ج۵، ص۳۴۶.
5.. المسائل السرویة، ص۹۱.
6.. سوره حجرات، آیه ۱۳.
