نقدی روایی ــــ کلامی بر دیدگاه اتان كلبرگ در موضوع «تقیه از منظر شیعه امامیه» - صفحه 162

موجب سوق یافتن به این اشتباه شده باشد.۱ به همین دلیل است که برخی این روایت را به گسترش دادن استعمال یک لفظ در دو معنی دانسته‌‏اند۲ که در این صورت نیز ابهام معنایی رخ نداده است.

4. بررسی ادعای «وجود جریان مخالف تقیه در میان امامیه»

نویسنده مقاله پس از برشمردن رویکرد موافقان تقیه که قایلان بیشتری دارد، به مخالفان این عقیده، به صورت کلی یا جزئی، در میان امامیه پرداخته است. کلبرگ آرای شیعیان مخالف تقیه را مستند به این قاعده می‌داند که هر فرد عقاید خود را به صورت آشکارا اظهار نموده و به صورت فطری، انسان در راه آرمان‌های خود تلاش می‌کند، امری که با اصل جهاد در اسلام پیوند نزدیکی دارد. او معتقد است مخالفان تقیه، صبر 25 ساله علی _ علیه السلام _ را _ که مخالف دیدگاه آنان است _ با استناد به صبر سیزده ساله پیامبر _ صلی الله علیه و آله _ در مکه توجیه می‌نمایند؛ توجیهی که وجه مشترک هر دو، یافتن افرادی قابل و لایق برای مبارزه است. به عبارت دیگر، این گروه معتقدند امیرالمؤمنین _ علیه السلام _ شرایط مبارزه فیزیکی را نداشته‏اند؛ نه این که به تقیه معتقد بوده باشند. در ادامه و به مناسبت، کلبرگ معتقد است که حضرت علی _ علیه السلام _ تقیه را در معنای اعم آن به کار می‌بست؛ به این معنا که اعتقادات خود را آشکارا بیان می‌نمود، ولی از هرگونه عملی که به خونریزی بی‌فایده و غیرضروری بیانجامد، اجتناب می‌ورزید. البته کلبرگ این تحلیل را مخالف استناد این دسته از شیعیان می‌داند.

کلبرگ علاوه بر دلایل فوق، به دو نمونه عملی از مخالفان تقیه نیز اشاره می‌کند:

1. مبارزه شیعیان ضد اموی مانند حجر بن عدی، عمر خزاعی، میثم تمار و رشید حجری که به علت جنگاوری شجاعانه در مقابل قدرت‌ها و شهادت در جبهه حق علیه باطل، از سوی اندیشوران امامی مورد تمجید قرار گرفته‌اند. کلبرگ از تمجید و تحسین عملکرد این افراد از سوی علمای امامیه چنین نتیجه‌گیری می‌کند که مبارزه در راه اهداف و آرمان‌های شیعه، حتی زمانی‌که احتمال بقای حیات وجود ندارد، می‌تواند عملی ستودنی و ستایش‌آمیز باشد. همچنین معتقد است که از نظر آنان، تحمل رنج و عذاب در

1.. شناخت قرآن، ص۴۶.

2.. پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی، ج۴، ص۱۵۹.

صفحه از 177