حدیث نبوی را نپذیریم، باز میتوان ظهور آن در وقوع جعل حدیث در حیات پیامبر را استفاده کرد.
از سوی دیگر، نقلهای هم‌سو و هم‌گون حدیث نبوی «من کذب علیّ متعمداً...» شاهد دیگری بر وقوع جعل حدیث در حیات پیامبر صلی الله علیه و آله است که گمان یاد شده را تقویت میکند؛ چنان که صاحب کتاب إمتاع الاسماع در باب «الحجة فی إیجاب قتل من سبه أو عابه صلی الله علیه و آله» نقل کرده است:
روایت شده که مردی بر پیامبر دروغ بست و حضرت، علی علیه السلام و زبیر را به قتل وی مأمور ساخت.۱
و یا ابو جعفر إسکافی به نقل از امام علی علیه السلام آورده است:
همانا در حیات پیامبر بر وی دروغ بستند تا آن که حضرت برخاست و فرمود: «هر کس به عمد بر من دروغ ببندد، نشیمنگاهش پر از آتش باد».۲
دستور حضرت بر قتل شخص دروغگو در حدیث اول و تصریح به وقوع کذب در عهد پیامبر در حدیث دوم، همگی بر این مطلب گواهی میدهد که پدیده جعل حدیث در زمان رسول خدا اتفاق افتاده بود؛ علاوه بر آن که اگر متون شیعی موجود در این موضوع را نیز ضمیمه سازیم، گمان یاد شده به اطمینان مبدل میگردد؛ چه، این روایات به جهت کمیت بیشتر و به جهت دلالت صریحتر از متون اهل سنت است.۳ این در حالی است که اگر اقرار برخی از صحابه پیامبر صلی الله علیه و آله به برساخته بودن بعضی از روایات نبوی را بپذریم، دیگر عذری برای انکار وقوع پدیده جعل در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله باقی نمیماند.۴
1.. «و یروی أن رجلاً کذب علی النبی صلی الله علیه و آله ، فبعث علی علیه السلام و الزبیر إلیه لیقتلاه» (إمتاع الأسماع، ج۱۴، ص۳۸۰).
2. . «و قد کذب علی رسول الله صلی الله علیه و آله علی عهده، حتی قام خطیباً، فقال: من کذب علی متعمداً فلیتبوأ مقعده من النار»(المعیار و الموازنه، ص۳۰۱).
3.. برای نمونه، مرحوم کلینی در باب اختلاف الحدیث، حدیث مفصلی از امیر المؤمنین علیه السلام نقل کرده است که حضرت در بخشی از کلام خود به وقوع پدیده جعل حدیث در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله تصریح کرده و فرمودند: «و قد کُذِب علی رسول الله صلی الله علیه و آله علی عهده حتّی قام خطیباً، فقال: أیّها النّاس! قد کَثُرَت علیَّ الکِذابَة، فمن کذب علیّ متعمّداً فلْیَتَبَوّأ مقعده من النّارِ...» (الکافی، ج۱، ص۶۲ و نیز: المسترشد فی الامامة، ص۲۳۱؛ الخصال، ج۱، ص۲۵۵).
4.. چنان که ابوهریره (م۵۸ ق) در روایتی، به صراحت، به جعل برخی از مرویات خود از پیامبر صلی الله علیه و آله اعتراف کرده است: «عن أبو هریرة: قال النّبیّ صلی الله علیه و آله "أَفْضَلُ الصّدقَة ما تَرَک غِنًی و الیَدُ العُلیَا خَیْرٌ مِن الیَدِ السُّفلی و ابدَأ بمن تَعُولُ، تقول المرأةُ إمّا أن تُطعمَنی و إمّا أن تُطَلّقَنی و یقول العَبدُ أطعِمنِی و استَعمِلنِی و یقول الِابنُ أطعِمنِی إلی مَن تَدَعُنی"، فقالوا: یا أبا هریرة! سَمِعتَ هذا من رسول الله صلی الله علیه و آله؟ قال: لا هذا مِن کِیسِ أبی هریرة» (الجامع الصحیح، ج۶، ص۱۹۰). گفتنی است ابن حجر عسقلانی در شرح این حدیث، به تفسیر سخن ابوهریره پرداخته و آورده است: «و قوله من کیسی... اشارة الی أنه من استنباطه مما فهمه من الحدیث المرفوع» (فتح الباری، ج۹، ص۴۴۰).
