275
دانشنامه قرآن و حديث 16

پيامبر صلى الله عليه و آله آن را در جنگ خبير در سال هفتم هجرى ، با يهوديان در ميان مى گذاشت .

ماه و روز مباهله

مورّخان مشهور ، ماه و روز مباهله را تعيين نكرده اند ؛ امّا دو محدّث شيعى ، شيخ طوسى و ابن طاووس، بر اساس دو روايت ضعيف السند ، روز مباهله را بيست و چهارم ذى حجّه ذكر كرده و روزهاى بيست و يكم ، بيست و پنجم و بيست و هفتم را نيز محتمل دانسته اند . ۱ بر پايه اصل تسامح در اين گونه امور ، مشكلى در پذيرش اين احتمالات نيست ؛ زيرا با وجود حجّ امام على عليه السلام در سال نهم و دهم و نيز حضور پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در هجدهم ذى حجّه سال دهم در جحفه و غدير خم ، حضور اين دو بزرگوار در مدينه در اواخر ذى حجّه بجز روز بيست و يكم، ممكن است ؛ زيرا فاصله مدينه تا جحفه در حدود پنج روز و تا مكّه حدود هفت روز بوده است .
گفتنى است لزومى به در نظر گرفتن مدّت زمان زيادى ميان بازگشت پيامبر صلى الله عليه و آله از حج و حركت نجرانيان به سوى مدينه نيست . مى توان تصوّر كرد كه آنان با آگاهى از عزيمت پيامبر به حج ، حركت كرده و همراه قافله هاى حج ، خود را به مدينه رسانده باشند . ۲

1.مصباح المتهجّد : ص ۷۶۴ ، الإقبال : ج ۲ ص ۳۵۴ .

2.ر . ك : سيّد المرسلين، سبحانى : ج ۲ ص ۶۱۰ ـ ۶۲۱ .


دانشنامه قرآن و حديث 16
274

پس از فتح مكّه مى داند ۱ نيز با آن مخالف نيست؛ زيرا وقايع مكّه و نبرد حنين و محاصره طائف ، موجب مى شود پيامبر صلى الله عليه و آله در اواخر سال هشتم به مدينه باز گردد و نامه نگارى و حركت نجرانيان نيز يكى دو ماه زمان نياز دارد .

ج ـ سال دهم هجرى

طبرى ، مورّخ مشهور ، ابن اثير ، مورّخ نامدار، و نيز مسعودى ، ابن خلدون ، مقريزى و تنى چند از معاصران ، وقوع مباهله را در سال دهم هجرى دانسته اند ۲ و اگر فراوانى مورّخان ، مرجّح قابل اعتمادى باشد ، سال دهم از سال نهم، مقبول تر خواهد بود .

قرينه هاى دو قول اخير

بنا بر اسناد تاريخى ، برخى از گواهان معاهده پيامبر صلى الله عليه و آله و نجرانيان ، كسانى مانند ابو سفيان و اقرع بن حابس اند كه از جمله بزرگان تازه مسلمان قريش در فتح مكّه (در اواخر سال هشتم هجرى) شمرده مى شوند .
همچنين تهديد كردن مسيحيان نجران به جنگ يا پرداخت جزيه در صورت اسلام نياوردن ، وقتى معقول است كه دولت هاى مسيحى حامى آنان در نبردى مانند تبوك ، عقب نشسته باشند و نيز مانع مهمّى مانند قريش مكّه ، در سر راه سپاه اسلام به نجران نباشد . افزون بر اين ، جزيه ـ كه در نامه پيامبر صلى الله عليه و آله به نجرانيان ذكر شده ـ ، در سال نهم هجرى تشريع شده است ۳ و نه در سال ششم؛ چرا كه در اين صورت ،

1.الإرشاد : ج ۱ ص ۱۶۶ .

2.تاريخ الطبرى : ج ۲ ص ۳۹۴ ، الكامل فى التاريخ : ج ۲ ص ۲۹۳ ، التنبيه و الإشراف : ص ۲۳۹ ، تاريخ ابن خلدون : ج ۲ ص ۵۷ ، إمتاع الأسماع : ج ۲ ص ۹۴ ، مكاتيب الرسول صلى الله عليه و آله : ج ۲ ص ۴۹۶ .

3.مفسّران متعدّدى ، نزول آيات جزيه را مقارن غزوه تبوك و در سال نهم هجرى دانسته اند (ر . ك : مجمع البيان : ج ۵ ص ۴۰ ، جامع البيان : ج ۱۰ ص ۱۴۱ ، الجزية و أحكامها، كلانترى : ص ۴۱ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 16
    سایر پدیدآورندگان :
    همکاران : طباطبايي نژاد،سيد محمود؛موسوي،سيد رسول؛افقي،رسول؛کريميان،محمود؛غيوري،سيد مجتبي
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 76108
صفحه از 579
پرینت  ارسال به