مَن تَفَقَّهَ فى دينِ اللّهِ ، كَفاهُ اللّهُ هَمَّهُ ، و رَزَقَهُ مِن حَيثُ لا يَحتَسِبُ .^۱ هر كس در دين خداوند به ژرفكاوى بپردازد ، خداوند ، كار او را كفايت مى كند و از جايى كه گمان نمى بَرد ، روزى اش مى رساند .
اين احاديث ، در حقيقت ، شرح اين آيات اند كه :
« وَ مَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَل لَّهُ مَخْرَجًا * وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ وَ مَن يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ .^۲و هر كس از خدا پروا كند ، [خدا] براى او راه بيرون شدن قرار مى دهد و از جايى كه حسابش را نمى كند ، به او روزى مى رساند ، و هر كس بر خدا اعتماد كند ، او براى وى بس است » .
بى ترديد ، يكى از مصاديق بارز تقوا و توكّل ، تفقّه (ژرفكاوى) در دين براى خدا و خدمت به خلق است . كسى كه بنيه معنوى خود را تقويت كرده و با سرمايه تقوا و توكّل ، به فراگيرى دانش و تحقيق و ارشاد مردم پرداخته است ، خداوند متعال ، ضمانت كرده كه زندگى او را «مِن حيثُ لا يَحتَسِب» و از راهى كه تنها خود مى داند ، تأمين كند . تجربه قطعى اهل علم نيز مؤيّد اين پيشگويى قرآن كريم و احاديث اسلامى است .

4 . تقويت بُنيه معنوى

شايد برخى وقتى مى شنوند كه تقويت معنويت ، يكى از راه هاى تأمين نيازهاى اقتصادى است ، شگفت زده شوند؛ ولى عقل و نقل ، و روايت و درايت ، مؤيّد اين مدّعايند .
پيش از هر گونه توضيح در اين باره ، گفتنى است كه در مورد تأمين هزينه زندگى روحانيان ، وظيفه اى بر عهده مديران مراكز دينى و تبليغى است و وظيفه اى نيز بر عهده يكايك كسانى كه متصدّى ارشاد و هدايت مردم هستند . وظيفه مديران مجامع روحانى ـ چنان كه بِدان اشاره شد ـ ، ساماندهى بودجه هايى است كه در اسلام براى اين كار ، پيش بينى شده است ؛ امّا آنچه در اين جا و در ادامه بحث ، در صدد بيان آن هستيم ، وظيفه شخص مبلّغ است ، كه نه تنها منافاتى با وظيفه مديران تشكيلات روحانيت ندارد ، بلكه مكمّل آن است .

تضمين اقتصادى خداوند متعال

در احاديث متعدّدى ، تصريح شده است كه خداوند متعال ، علاوه بر اين كه ضامن روزى همه مردم و همه جنبندگان است ، ^۱ ضمانت ويژه اى براى اهل علم و كسانى كه خود را وقف ارشاد و هدايت مردم كرده اند ، دارد .
پيامبر اكرم در اين باره مى فرمايد :
إنَّ اللّهَ تَعالى قَد تَكَفَّلَ لِطالِبِ العِلمِ بِرِزقِهِ خاصَّةً عَمّا ضَمِنَهُ لِغَيرِهِ .^۲
خداوند متعال ، روزى اى را كه براى ديگران ضمانت كرده ، بخصوص براى طلب كننده علم ، متكفّل شده است .