367
دانشنامه قرآن و حديث 15

8 / 8

تأثير نيكى كردن به گناهكار

۴۸۶.الطبقات الكبرىـ به نقل از سالم ، غلام امام باقر عليه السلام ـ :هشام بن اسماعيل ، على بن الحسين (زين العابدين) عليه السلام و خانواده ايشان را آزار مى رساند . بالاى منبر در خطبه چنين مى كرد و به على عليه السلام اهانت مى كرد . هنگامى كه وليد بن عبد الملك به حكومت رسيد ، او را عزل كرد و دستور داد كه او براى بازجويى ، نزد مردم ، نگاه داشته شود .
هشام بن اسماعيل با خود مى گفت : براى خدا چنين مكنيد ! من از هيچ كس به اندازه على بن الحسين، بيمناك نيستم . نيز با خود مى گفت : على بن الحسين ، مرد صالحى است و گفتار او مورد توجّه خواهد بود [و اگر لب به شكايت بگشايد ، وليد بن عبد الملك ، مرا كيفر خواهد داد] .
بدين ترتيب ، او را نگاه داشتند ؛ امّا على بن الحسين عليه السلام ، فرزندان و خاندان خود را گِرد آورد و آنان را از تعرّض [به هشام] ، باز داشت . على بن الحسين براى كارى ره سپار شد و خود را با او رو به رو نكرد . در اين هنگام ، هشام بن اسماعيل ، او را مخاطب ساخت كه : خداوند ، داناتر است كه رسالت هاى خود را كجا قرار دهد !

۴۸۷.العُدَد القَويّةـ به نقل از زُهْرى ـ :روزى [زين العابدين عليه السلام ] از مسجد بيرون آمد . مردى او را دنبال كرد و دشنامش داد . بندگان و غلامان ، سر رسيدند و به آن مرد ، هجوم آوردند . ايشان فرمود : «او را وا گذاريد !» . آن گاه [به آن مرد ]فرمود : «آنچه از كار [و قدرت] ما كه خداوند بر تو پنهان داشته ، بيشتر است . آيا كارى دارى كه تو را يارى رسانم ؟» .
آن مرد ، شرم كرد . زين العابدين جامه اى را كه بر دوش داشت ، بر او افكند و به او هزار درهم داد . آن مرد ، پس از آن روز ، هر گاه ايشان را مى ديد ، مى گفت : شهادت مى دهم كه تو از فرزندان پيامبرى .

۴۸۸.الإرشادـ به نقل از ابو محمّد حسن بن محمّد ، از جدّش ، از بسيارى از ياران و اساتيدش ـ :مردى از فرزندان عمر بن خطّاب كه در مدينه بود ، امام كاظم عليه السلام را مى آزرد و هر گاه ايشان را مى ديد ، به ايشان و على عليه السلام دشنام مى داد .
روزى برخى از هم نشينان ايشان گفتند : «ما را وا گذار تا اين فاجر را بكُشيم» ؛ امّا ايشان به شدّت ، آنان را از اين كار ، نهى كرد و آنان را به شدّت ، باز داشت و از حال آن عُمَرى پرسيد . به ايشان گفته شد كه او در اطراف مدينه ، مشغول زراعت است . امام عليه السلام ، سوار مَركب شد و او را در مزرعه اى يافت . با الاغش وارد آن مزرعه شد . عُمَرى فرياد زد : زراعت ما را لگدمال مكن !
امام كاظم عليه السلام با الاغش به ميان مزرعه رفت تا به او رسيد و از مركب ، فرود آمد و نزد او نشست و با او به خوش رويى و شوخى پرداخت و به او فرمود : «در اين زراعت خود ، چه قدر خرج كرده اى ؟» .
گفت : صد دينار .
فرمود : «چه قدر اميد دارى كه از اين زراعت نصيبت شود ؟» .
گفت : غيب نمى دانم .
فرمود : «به تو گفتم كه چه قدر اميد دارى كه از اين زراعت ، نصيبت شود ؟» .
گفت : اميدم در آن ، دويست دينار است .
امام كاظم عليه السلام كيسه اى بيرون آورد كه در آن ، سيصد دينار بود و فرمود : «زراعت تو نيز مال تو باشد و خداوند ، همان مقدار كه اميد دارى ، به تو روزى مى رسانَد» .
عُمَرى برخاست و سر امام عليه السلام را بوسيد و از ايشان درخواست كرد كه از جسارتش در گذرد . ايشان به او لبخند زد و دور شد . آن گاه روانه مسجد شد و عُمَرى را نشسته يافت . هنگامى كه چشم او به امام عليه السلام افتاد ، گفت : خداوند ، داناتر است كه رسالت هاى خود را كجا قرار دهد !
يارانش دور او جمع شدند و به او گفتند : داستان تو چيست ؟ پيش از اين ، چيز ديگرى مى گفتى !
عمرى به آنان گفت : آنچه اينك گفتم ، شنيديد . و شروع به دعوت به امامت امام كاظم عليه السلام كرد و متقابلاً ميان ايشان ، جدال در گرفت .
هنگامى كه امام كاظم عليه السلام به خانه اش بازگشت ، به هم نشينان خود كه خواهان كشتن عُمَرى بودند ، فرمود : «كدام بهتر بود ؟ آنچه شما مى خواستيد ، يا آنچه من مى خواستم ؟ من با همين مقدارى كه ديديد ، او را اصلاح كردم و شرّ او را از خود ، باز داشتم» .


دانشنامه قرآن و حديث 15
366

8 / 8

أثَرُ الإِحسانِ إلَى المُسيءِ

۴۸۶.الطّبقات الكبرى عن سالم مولى أبي جعفر :كانَ هِشامُ بنُ إسماعيلَ يُؤذي عَلِيَّ بنَ الحُسَينِ وأَهلَ بَيتِهِ ، يَخطُبُ بِذلِكَ عَلَى المِنبَرِ ويَنالُ مِن عَلِيٍّ عليه السلام ، فَلَمّا وَلِيَ الوَليدُ بنُ عَبدِ المَلِكِ عَزَلَهُ وأَمَرَ بِهِ أن يوقَفَ لِلنّاسِ . فَكانَ يَقولُ : لا وَاللّهِ ، ما كانَ أحَدٌ مِنَ النّاسِ أهَمَّ إلَيَّ مِن عَلِيِّ بنِ الحُسَينِ ؛ كُنتُ أقولُ : رَجُلٌ صالِحٌ يُسمَعُ قَولُهُ فَوُقِفَ لِلنّاسِ .
فَجَمَعَ عَلِيُّ بنُ الحُسَينِ وُلدَهُ وحامَّتَهُ ونَهاهُم عَنِ التَّعَرُّضِ . وغَدا عَلِيُّ بنُ الحُسَينِ مارّاً لِحاجَةٍ فَما عَرَضَ لَهُ ، فَناداهُ هِشامُ بنُ إسماعيلَ : اللّهُ أعلَمُ حَيثُ يَجعَلُ رِسالاتِهِ ! ۱

۴۸۷.العدد القويّة عن الزّهريّ :خَرَجَ [عَلِيُّ بنُ الحُسَينِ عليه السلام ] يَوماً مِنَ المَسجِدِ ، فَتَبِعَهُ رَجُلٌ فَسَبَّهُ ، فَلَحِقَهُ العَبيدُ وَالمَوالي ، فَهَمّوا بِالرَّجُلِ ، فَقالَ : دَعوهُ . ثُمَّ قالَ : ما سَتَرَ اللّهُ عَنكَ مِن أمرِنا أكثَرُ ، ألَكَ حاجَةٌ نُعينُكَ عَلَيها ؟ فَاستَحَى الرَّجُلُ ، فَأَلقى عَلِيٌّ عَلَيهِ قَميصَةً كانَت عَلَيهِ ، وأَعطاهُ ألفَ دِرهَمٍ . فَكانَ الرَّجُلُ إذا رَآهُ بَعدَ ذلِكَ يَقولُ : أشهَدُ أنَّكَ مِن أولادِ الرَّسولِ ! ۲

۴۸۸.الإرشاد عن أبي محمّد الحسن بن محمّد عن جدّه عن غير واحد من أصحابه ومشايخه :إنَّ رَجُلاً مِن وُلدِ عُمَرَ بنِ الخَطّابِ كانَ بِالمَدينَةِ يُؤذي أبَا الحَسَنِ موسى عليه السلام ، ويَسُبُّهُ إذا رَآهُ ، ويَشتُمُ عَلِيّا عليه السلام ، فَقالَ لَهُ بَعضُ جُلَسائِهِ يَوما : دَعنا نَقتُل هذَا الفاجِرَ ، فَنَهاهُم عَن ذلِكَ أشَدَّ النَّهيِ ، وزَجَرَهُم أشَدَّ الزَّجرِ ، وسَأَلَ عَنِ العُمَرِيِّ ، فَذُكِرَ أنَّهُ يَزرَعُ بِناحِيَةٍ مِن نَواحِي المَدينَةِ . فَرَكِبَ ، فَوَجَدَهُ في مَزرَعَةٍ ، فَدَخَلَ المَزرَعَةَ بِحِمارِهِ ، فَصاحَ بِهِ العُمَرِيُّ : لا توطِئ زَرعَنا ! فَتَوَطَّأَهُ أبُو الحَسَنِ عليه السلام بِالحِمارِ ، حَتّى وَصَلَ إلَيهِ ، فَنَزَلَ وجَلَسَ عِندَهُ ، وباسَطَهُ وضاحَكَهُ ، وقالَ لَهُ : كَم غَرِمتَ في زَرعِكَ هذا ؟ فَقالَ لَهُ : مِئَةُ دينارٍ . قالَ : فَكَم تَرجو أن تُصيبَ فيهِ ؟قالَ : لَستُ أعلَمُ الغَيبَ . قالَ : إنَّما قُلتُ لَكَ : كَم تَرجو أن يَجيئَكَ فيهِ ؟ قالَ : أرجو فيهِ مِئَتَي دينارٍ . فَأَخرَجَ لَهُ أبُوالحَسَنِ عليه السلام صُرَّةً فيها ثَلاثُمِئَةِ دينارٍ ، وقالَ : هذا زَرعُكَ عَلى حالِهِ ، وَاللّهُ يَرزُقُكَ فيهِ ما تَرجو . فَقامَ العُمَرِيُّ فَقَبَّلَ رَأسَهُ وسَأَلَهُ أن يَصفَحَ عَن فارِطِهِ ، فَتَبَسَّمَ إلَيهِ أبُو الحَسَنِ عليه السلام وَانصَرَفَ .
وراحَ إلَى المَسجِدِ فَوَجَدَ العُمَرِيَّ جالِساً ، فَلَمّا نَظَرَ إلَيهِ قالَ : اللّهُ أعلَمُ حَيثُ يَجعَلُ رِسالاتِهِ ! فَوَثَبَ أصحابُهُ إلَيهِ فَقالوا لَهُ : ما قِصَّتُكَ ؟ قَد كُنتَ تَقولُ غَيرَ هذا ! فَقالَ لَهُم : قَد سَمِعتُم ما قُلتُ الآنَ ، وجَعَلَ يَدعو لِأَبِي الحَسَنِ عليه السلام ، فَخاصَموهُ وخاصَمَهُم .
فَلَمّا رَجَعَ أبُو الحَسَنِ إلى دارِهِ ، قالَ لِجُلَسائِهِ الَّذينَ سَأَلوهُ في قَتلِ العُمَرِيِّ : أيُّما كانَ خَيرا : ما أرَدتُم أم ما أرَدتُ ؟! إنَّني أصلَحتُ أمرَهُ بِالمِقدارِ الَّذي عَرَفتُم ، وكَفَيتُ بِهِ شَرَّهُ ! ۳

1.الطبقات الكبرى : ج ۵ ص ۲۲۰ ؛ شرح الأخبار : ج ۳ ص ۲۶۰ ح ۱۱۶۲ نحوه .

2.العدد القويّة : ص ۳۱۹ ح ۲۰ ، كشف الغمّة : ج ۲ ص ۲۹۳ نحوه ، بحارالأنوار : ج ۴۶ ص ۹۹ ح ۸۷ ؛ تهذيب الكمال : ج ۲۰ ص ۳۹۷ ، تاريخ دمشق : ج ۴۱ ص ۳۹۴ كلاهما عن عبد الغفّار بن القاسم ، مطالب السوؤل : ص ۹۵ عن طاووس بن كيسان .

3.الإرشاد : ج ۲ ص ۲۳۳ ، إعلام الورى : ج ۲ ص ۲۶ ، دلائل الإمامة : ص ۳۱۱ ، كشف الغمّة : ج ۳ ص ۱۸ كلاهما نحوه ، بحارالأنوار : ج ۴۸ ص ۱۰۲ ح ۷ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 15
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني،سيد حميد؛طباطبايي نژاد،سيد محمود؛موسوي،سيد رسول؛نصيري،علي؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 166243
صفحه از 618
پرینت  ارسال به