483
دانشنامه قرآن و حديث 15

۲۳.امام باقر عليه السلام :از اخبار مربوط به يوسف عليه السلام ، اين است كه او يازده برادر و نيز يك برادر مادرى به نام بنيامين داشت . يعقوب ، اسرائيل اللّه ـ اسرائيل اللّه ، يعنى مخلص خدا ـ پسر اسحاق نبى اللّه ، پسر ابراهيم خليل اللّه بود . يوسف، اين خواب را در نُه سالگى ديد و آن را براى پدرش بازگو كرد . يعقوب گفت : «اى پسرم خوابت را براى برادرانت بازگو نكن ، تا مبادا حيله اى در باره تو به كار برند، كه شيطان، دشمن آشكار انسان است» .
اين سخن خداوند: «حيله اى در باره تو به كار برند» يعنى : عليه تو نقشه بكشند . يعقوب به يوسف فرمود : «اين چنين، پروردگارت تو را برگزيده ، و تأويل رخدادها را به تو آموخته ، و نعمتش را بر تو و بر خاندان يعقوب تمام كرده است ، همان گونه كه نعمتش را پيش تر بر پدرانت ابراهيم و اسحاق تمام كرده است ؛ چرا كه پروردگار تو داناى حكيم است» .
يوسف، زيباترينِ مردم بود . يعقوب، او را دوست داشت و بر ديگر فرزندانش ترجيح مى داد . برادرانش به خاطر اين ، بر وى حسد بردند و بر اساس آنچه خداوندت حكايت كرده ، در ميان خود گفتند : «هنگامى كه گفتند : يوسف و برادرش، محبوب تر از ما نزد پدرمان است ، در حالى كه ما عصبه ايم» يعنى چندين نفريم . «همانا پدرمان در گم راهى آشكارى است» . آنان دست به كارِ كشتن يوسف شدند و گفتند : او را مى كشيم تا توجّه پدر ما، به ما باشد .
لاوى گفت : كشتن يوسف، درست نيست ؛ امّا او را از جلوى چشم پدرمان دور مى كنيم . ما او را از اين جا مى بريم .
آنان ـ همان گونه كه خداىت حكايت كرده ـ ، «گفتند : اى پدر ! چرا تو ما را در باره يوسف، امين نمى دانى در حالى كه ما خيرخواه او هستيم ؟ او را فردا با ما بفرست تا بگردد و بازى كند» ، يعنى همان گونه كه گوسفند مى گردد و مى چرد و بازى مى كند . «ما به خوبى، نگهبان او هستيم» . خداوند بر زبان يعقوب آورد كه : «اين كه شما او را ببريد ، سخت مرا نگران مى كند و مى ترسم كه گرگ، او را بخورد و شما از او غفلت كنيد» .
آنان ـ همان گونه كه خداوند، حكايت كرده ـ ، گفتند : «اگر گرگ او را بخورد ، با اين كه ما عُصبه اى ، ما خسارت زده خواهيم بود» . عصبه ، يك گروه ده تا سيزده نفره است . «پس وقتى يوسف را بردند ، هم داستان شدند كه او را در نهان خانه چاه قرار دهند . به او وحى كرديم كه: قطعا آنان را در باره از اين كارشان ـ در حالى كه نمى دانند ـ با خبر خواهى كرد» .


دانشنامه قرآن و حديث 15
482

۲۳.الإمام الباقر عليه السلام :أنَّهُ كانَ مِن خَبَرِ يوسُفَ عليه السلام أنَّهُ كانَ لَهُ أحَدَ عَشَرَ أخاً ، فَكانَ لَهُ مِن اُمِّهِ أخٌ واحِدٌ يُسَمّى بِنيامينَ ، وكانَ يَعقوبُ إسرائيلَ اللّهِ ومَعنى إسرائيلِ اللّهِ : خالِصُ اللّهِ ـ ابنَ إسحاقَ نَبِيِّ اللّهِ ابنِ إبراهيمَ خَليلِ اللّهِ . فَرَأى يوسُفُ هذِهِ الرُّؤيا ولَهُ تِسعُ سِنينَ ، فَقَصَّها عَلى أبيهِ ، فَقالَ يَعقوبُ : «يَابُنَىَّ لَا تَقْصُصْ رُءْيَاكَ عَلَى إِخْوَتِكَ فَيَكِيدُواْ لَكَ كَيْدًا إِنَّ الشَّيْطَانَ لِلْاءِنسَانِ عَدُوٌّ مُّبِينٌ » .
[قَولُهُ] ۱ : «فَيَكِيدُواْ لَكَ كَيْدًا » أي يَحتالوا عَلَيكَ . فَقالَ يَعقوبُ لِيوسُفَ : « وَ كَذَلِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ وَ يُعَلِّمُكَ مِن تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ وَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَ عَلَى ءَالِ يَعْقُوبَ كَمَا أَتَمَّهَا عَلَى أَبَوَيْكَ مِن قَبْلُ إِبْرَاهِيمَ وَ إِسْحَاقَ إِنَّ رَبَّكَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ »۲ .
وكانَ يوسُفُ مِن أحسَنِ النَّاسِ وَجهاً ، وكانَ يَعقوبُ يُحِبُّهُ ويُؤثِرُهُ عَلى أولادِهِ ، فَحَسَدوهُ إخوَتُهُ عَلى ذلِكَ ، وقالوا فيما بَينَهُم ما حَكَى اللّهُ عز و جل : «إِذْ قَالُواْ لَيُوسُفُ وَ أَخُوهُ أَحَبُّ إِلَى أَبِينَا مِنَّا وَ نَحْنُ عُصْبَةٌ» أي جَماعَةٌ «إِنَّ أَبَانَا لَفِى ضَلَالٍ مُّبِينٍ»۳ ، فَعَمَدوا عَلى قَتلِ يوسُفَ ، فَقالوا : نَقتُلُهُ حَتّى يَخلُوَ لَنا وَجهُ أبينا ! فَقالَ لاوي : لا يَجوزُ قَتلُهُ ، ولكِن نُغَيِّبُهُ عَن أبينا ونَحنُ نَخلو بِهِ ، فَقالوا كَما حَكَى اللّهُ عز و جل : «قَالُواْ يَاأَبَانَا مَا لَكَ لَا تَأْمَنَّا عَلَى يُوسُفَ وَ إِنَّا لَهُ لَنَاصِحُونَ * أَرْسِلْهُ مَعَنَا غَدًا يَرْتَعْ وَ يَلْعَبْ» أي يَرعَى الغَنَمَ ويَلعَبُ «وَ إِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ» فَأَجرَى اللّهُ عَلى لِسانِ يَعقوبَ : «إِنِّى لَيَحْزُنُنِى أَن تَذْهَبُواْ بِهِ وَ أَخَافُ أَن يَأْكُلَهُ الذِّئْبُ وَ أَنتُمْ عَنْهُ غَافِلُونَ» فَقالوا كَما حَكَى اللّهُ : «لَئِنْ أَكَلَهُ الذِّئْبُ وَ نَحْنُ عُصْبَةٌ إِنَّا إِذًا لَّخَاسِرُونَ»۴ ؛ وَالعُصبَةُ عَشَرَةٌ إلى ثَلاثَةَ عَشَرَ . «فَلَمَّا ذَهَبُواْ بِهِ وَ أَجْمَعُواْ أَن يَجْعَلُوهُ فِى غَيَـبَتِ الْجُبِّ وَ أَوْحَيْنَا إِلَيْهِ لَتُنَبِّئَنَّهُم بِأَمْرِهِمْ هَذَا وَ هُمْ لَا يَشْعُرُونَ» أي لَأَخبَرَنَّهُم ۵ بِما هَمُّوا بِهِ . ۶

1.ما بين المعقوفين ليس في المصدر ، وأثبتناه من بحار الأنوار .

2.يوسف: ۶.

3.يوسف : ۸ .

4.يوسف: ۱۴.

5.في بحار الأنوار : « تُخبِرُهُم » بدل « لأخبرنّهم » .

6.تفسير القمّي : ج ۱ ص ۳۳۹ عن جابر ، بحار الأنوار : ج ۱۲ ص ۲۱۷ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 15
    سایر پدیدآورندگان :
    حسيني،سيد حميد؛طباطبايي نژاد،سيد محمود؛موسوي،سيد رسول؛نصيري،علي؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 167362
صفحه از 618
پرینت  ارسال به