96 ـ عيب‏جويى

1

امام على عليه‏السلام:

۰.كانَ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله لا يَذُمُّ اَحَدا وَ لا يُعَيِّرُهُ وَ لا يَطْلُبُ عَثَراتِهِ وَ لا عَوْرَتَهُ وَ لا يَتَكَلَّمُ اِلاّ فيما رَجا ثَوابَهُ؛^۱

۰.رسول خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله، هرگز بدگويى كسى را نمى‏كردند، سرزنش نمى‏نمودند و در پى لغزش‏ها و اسرار ديگران نبودند و [درباره ديگران]، چيزى جز خير (خوبى) نمى‏گفتند.

2

امام على عليه‏السلام:

۰.اَعْقَلُ النّاسِ مَنْ كانَ بِعَيْبِهِ بَصيرا وَ عَنْ عَيْبِ غَيْرِهِ ضَريرا؛^۲

۰.عاقل‏ترين مردم كسى است كه به عيب‏هاى خويش بينا و از عيوب ديگران، نابينا باشد.

3

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.لا تَكُنْ عَيّابا وَ لا مَدّاحا وَ لا طَعّانا وَ لا مُماريا؛^۳

۰.نه عيب‏جو باش و نه ثناگو، نه زخم‏زبان زن و نه مجادله گر.

4

امام صادق عليه‏السلام:

۰.اَلنّاسُ اِذا صَلَحُوا، كَفُّوا عَنْ تَتَبُّعِ عُيوبِهِمْ؛^۴

۰.مردم، هنگامى كه درستكار شوند، از عيب‏جويىِ يكديگر دست مى‏كِشند.

5

امام صادق عليه‏السلام:

۰.مَنْ اَحْصى عَلى اَخيهِ الْمُؤْمِنِ عَيْبا لِيَعيبَهُ بِهِ يَوْما ما كانَ مِنْ اَهْلِ هذِهِ الآيَةِ قالَ اللّه‏ُ عَزَّوَجَلَّ: اِنَّ الَّذينَ يُحِبّونَ اَنْ تَشيعَ الْفِاحِشَةُ فِى الَّذينَ آمَنوا لَهُمْ عَذابٌ اَليمٌ فِى الدُّنْيا وَ الاْخِرَةِ وَ اللّه‏ُ يَعْلَمُ وَ اَ نْتُمْ لا تَعْلَمونَ ؛^۵

۰.هر كس درصدد عيب‏جويى برادر مؤمنش برآيد، تا با آن روزى او را سرزنش كند، مشمول اين آيه است: كسانى كه دوست دارند، زشتى‏ها در ميان مردم با ايمان شيوع پيدا كند، عذاب دردناكى براى آنان در دنيا و آخرت خواهد بود و خداوند مى‏داند و شما نمى‏دانيد.

6

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.مَنْ كَشَفَ عَوْرَةَ اَخيهِ الْمُسْلِمِ كَشَفَ اللّه‏ُ عَوْرَتَهُ حَتّى يَفْضَحَهُ بِها فى بَيْتِهِ؛^۶

۰.هركس عيب وزشتى برادر مسلمان خود را فاش كند، خداوند زشتى او را آشكار سازد، تاجايى كه او را در درون خانه‏اش رسوا سازد.

7

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.إيّاكُم والظَّنَّ، فإنَّ الظّنَّ أكْذَبُ الحَديثِ، ولا تَحَسَّسوا، ولا تَجَسَّسوا؛^۷

۰.از گمان دورى كنيد؛ زيرا گمان دروغترين سخن است. در پى شنيدن سخنان مردم و كشف عيب آنان نباشيد.

8

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.يا معشرَ مَن أسلَمَ بلِسانِهِ ولَم يُسلِمْ بقلبِهِ، لاتَتَبَّعوا عَثَراتِ المسلِمينَ؛ فإنّه مَن تَتَبَّعَ عَثَراتِ المسلِمينَ تَتَبَّعَ اللّه‏ُ عَثْرتَهُ، ومَن تَتَبَّعَ اللّه‏ُ عَثْرتَهُ يَفْضَحْهُ ؛^۸

۰.اى جماعتى كه به زبانْ اسلام آورده و به دلْ اسلام نياورده‏ايد! به دنبال لغزش‏هاى مسلمانان نباشيد؛ كه هر كس لغزش‏هاى مسلمانان را پى‏جويى كند، خداوند لغزش او را پى مى‏گيرد و هر كس كه خداوند او را عيبجويى كند، رسوايش مى‏سازد.

9

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.مَن عَلِمَ مِن أخيهِ سَيِّئَةً فسَتَرَها، سَتَرَ اللّه‏ُ عَلَيهِ يَومَ القِيامَةِ ؛^۹

۰.هر كه از برادر خود گناهى بداند و آن را بپوشاند، خداوند در روز قيامت گناهان او را بپوشاند.

10

پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله:

۰.وقَد قالَ لَهُ رَجُلٌ: اُحِبُّ أن يَستُرَ اللّه‏ُ عَلَيَّ عُيوبي ـ: اُستُرْ عُيوبَ إخوانِكَ يَستُرِ اللّه‏ُ عَلَيكَ عُيوبَكَ ؛^۱۰

۰.ـ در پاسخ به مردى كه به ايشان عرض كرد: دوست دارم خداوند عيب‏هايم را بپوشاند ـ فرمود: عيب‏هاى برادرانت را بپوشان، تا خداوند عيب‏هاى تو را بپوشاند.