واکنش مثبت شده و رضامندی را به وجود آورد؟ انتظارات برخی افراد با واقعیتهای زندگی دنیا همخوانی ندارد. خوشایند و ناخوشایند، دو روی سکه زندگی دنیا هستند و دنیا قوانینی دارد که واقعیت آن را تشکیل میدهد و خداوند متعال آنها را وضع کرده است. این قوانین، تغییرناپذیر بوده و به گونهای تنظیم شدهاند که سعادت و شادکامی واقعی و اصیل انسان را تأمین میکنند؛ چرا که بر مبنای مصلحت بشر قرار دارند. ۱ به همین جهت، ناهماهنگی انتظارات با واقعیتها عامل نارضایتی است و این بدان جهت است که ناهماهنگی موجب ناکامی میگردد و ناکامی در انتظارات موجب احساس نارضایتی میگردد. اگر انتظارات انسان تحقق یابد، موجبات رضایت و خرسندی وی را فراهم میسازد و اگر تحقق نیابد، موجب نارضایتی میگردد. برخی بر آناند تا با تمرکز بر انتظارات و محور قرار دادن آنها، واقعیت را با انتظارات خود هماهنگ سازند. این یعنی هماهنگ سازی واقعیتها با انتظارات. اما راه درست، تغییر انتظارات و تنظیم آنها با واقعیتهاست. قوانین زندگی تغییر ناپذیرند. انسان باید انتظارات خود را با شرایط دنیایی که در آن زندگی میکند، تطبیق دهد تا راحت زندگی نماید. این یعنی هماهنگ سازی انتظارات با واقعیتها. وقتی انسان انتظار خود را با واقعیتها هماهنگ ساخت، انتظارات او واقعگرایانه خواهد شد و در نتیجه موجب احساس ناکامی نمیگردد و بدین سان رضامندی از زندگی به دست میآید. بر همین اساس، رسول خدا صلی الله علیه و آله با اشاره به برخی ویژگیهای دنیا، تصریح میکند که شناخت دنیا واکنشهای منفی به هر دو موقعیت را تعدیل میکند:
أیُّها النّاسُ! هذِهِ دارُ تَرَحٍ لا دارُ فَرَحٍ، ودارُ التِواءٍ لا دارُ استِواءٍ، فَمَن عَرَفَها لَم یَفرَح لِرَجاءٍ، ولَم یَحزَن لِشَقاءٍ.۲
ای مردم، این جا سرای غم است، نه سرای شادی، و سرای پیچ در پیچ است، نه سرای سر راست. پس هرکه دنیا را شناخت، به امیدی شاد نشد و از رنجی اندوهگین نگردید.
بر اساس آنچه گذشت، زندگی دنیا قوانینی دارد که باید آنها را شناخت تا انسان خود را
1. . امام علی علیه السلام در سفارش به فرزندش امام حسن علیه السلام بر این نکته تأکید کرده و میفرماید: اِعلم... أنَّ الدُّنیا لَم تَکُن لِتَستَقِرَّ إلّا عَلی ما جَعَلها اللهُ عَلَیهِ مِنَ النَّعماءِ وَ الاِبتِلاءِ وَ الجَزاءِ فِی المَعادِ، أو ما شاءَ مِمّا لاتَعلَمُ. شریف رضی، پیشین، نامه ٣١؛ تحف العقول، ص٧٢، بحارالانوار ج٧٧، ص٢٢٠، ح٢.
2.. اعلام الدین، ص٣۴٣؛ بحار الانوار، ج٧٧، ص١٨٧، ح١٠؛ کنزالعمال، ج٣، ص٢١١، ح۶٢٠٣.