مفهوم عقل و حدود کارآیی آن در دو شرح «الکافی» - صفحه 87

علاوه بر روایت فوق برای تأیید این دیدگاه روایت دیگری از برقی نیز می‌آورد.۱

سوم، منظور از معرفت شامل همه اصول دین باشد و منظور این باشد که هدایت از جانب خداست.

چهارم، منظور همه انواع معرفت جز آن چه علم به حقانیت پیامبران بر آن متوقف است.

پنجم، منظور از معرفت کمال آن باشد.

ششم، منظور علم به احکام شرعی است تا ردی باشد بر مخالفان قایل بر قیاس و استحسان.

سپس در تأیید این وجه از محاسن برقی روایت می‌آورد.

هفتم، حمل حدیث بر تقیه؛ چرا که موافق ظاهر مذاهب اشاعره و مانند آن است، ولی ضرورتی برای حمل بر این وجه نیست و حمل آن بر برخی وجوه سابق اظهر است.

پس از بیان وجه هفتم علامه چنین می‏آورد:

می‌توان خبر را بر برخی وجوه غیر از وجه هفتم حمل کرد.

مقایسه دیدگاه ملاصالح و علامه مجلسی در حدود کارآیی عقل

1) ملاصالح در بحث معرفت خداوند از اخباریان و در راس آنان محمد امین استرآبادی کاملاً تبعیت نموده است؛ چنان که سایر فلاسفه مسلمان از جمله میرداماد۲ و ملاصدرا۳ نیز با این استدلال که موجودی که سبب و جزء ندارد از طریق فکر بر‏هانی شناخته نمی‏شود، در این مسأله‏ با اخباریان همراه شده‏اند.

اما علامه مجلسی با وجود توضیحات مفصل ذیل دو روایت و بیان اکثر آرا و نظریات در این موضوع، خود به صراحت نظری نمی‏دهد و پس از بیان هفت وجه برای روایت، شش وجه آن را محتمل می‏داند.

نکته قابل تأمل دیگر، آن که علامه به بیان کامل دیدگاه استر آبادی می‏پردازد، اما به صراحت سخنی در قبول آن نمی‏آورد و این، نشان دهنده آن است که علامه از همه دیدگاه‏های اخباریان تبعیت نمی‏کند.

1..‏ المحاسن، ج۱، ص۲۸۱.

2.. ‏الرواشح السماویة، ص۲۰.

3..‏ شرح اصول الکافی، ج۱، ص۱۸۱.

صفحه از 92