329
دانشنامه قرآن و حديث 14

۳۷۱.الكافىـ به نقل از محمّد بن فيض ، از امام صادق عليه السلام ـ :نزد ابو جعفر (منصور دوانيقى ۱ ) بودم كه كيسه اى از پوست برايش آوردند . آن را باز كرد و در آن نگريست و چيزى از داخل آن بيرون آورد و گفت : اى ابو عبد اللّه ! مى دانى اين چيست ؟
گفتم : چيست ؟
گفت : اين ، چيزى است كه از پشت افريقيه ، از طنجه ۲ يا طبنه ۳ (ترديد از محمّد بن فيض است) مى آورند .
گفتم : چه هست ؟
گفت : در آن جا كوهى است كه در سال ، چند قطره اى از آن مى چكد و منجمد مى شود و براى سفيدى اى كه در چشم پديد مى آيد ، مفيد است . با آن ، چشم را سرمه مى كشند و به اذن خداوند عز و جل سفيدى از بين مى رود .
گفتم : بله ، آن را مى شناسم . اگر بخواهى ، نام و داستانش را برايت مى گويم . او نامش را از من نپرسيد ؛ امّا گفت : داستانش چيست ؟
من گفتم : اين ، همان كوهى است كه يكى از پيامبران بنى اسرائيل، از دست قومش بدان جا گريخت و بر روى آن، خدا را عبادت مى كرد . قومش به مكان او پى بردند و وى را به قتل رساندند و از آن پس ، آن كوه بر آن پيامبر ، مى گريد و اين قطرات، از گريه اوست . در آن طرف كوه ، چشمه اى است كه از آن، آب (اشك ها) ، شب و روز مى جوشد . به آن چشمه ، دسترس نيست .

1.دوانيق ، جمع دانق است به معناى يك ششم (يك دانگ) دينار و درهم . دوانيقى لقب ابو جعفر منصور ، دومين خليفه عبّاسى بود . [از اين جهت به او دوانيقى ، يا همان «خُرده پولى» خودمان ، گفته اند كه بسيار بخيل و خسيس بود] .

2.طنجه : شهرى است در ساحل درياى مغرب (مديترانه) ، مقابل جزيرة الخضرا [ى اَندلُس] كه جزء خشكى اعظم و سرزمين بربر (افريقا) است .

3.طبنه : شهرى است در حاشيه افريقيه (تونس) از طرف مغرب كه به وسيله موسى بن نصير فتح شد .


دانشنامه قرآن و حديث 14
328

۳۷۱.الكافي عن محمد بن الفيض عن الإمام الصادق عليه السلام :كُنتُ عِندَ أبي جَعفَرٍ ـ يَعني أبَا الدَّوانيقِ ـ ۱ فَجاءَتهُ خَريطَةٌ ۲ فَحَلَّها ونَظَرَ فيها ، فَأَخرَجَ مِنها شَيئا فَقالَ : يا أبا عَبدِ اللّهِ أتَدري ما هذا ؟ قُلتُ : ما هُوَ ؟ قالَ : هذا شَيءٌ يُؤتى بِهِ مِن خَلفِ إفريقِيَةَ مِن طَنجَةَ ۳ أو طُبنَةَ ۴ ـ شَكَّ مُحَمَّدٌ ـ قُلتُ : ما هُوَ ؟ قالَ : جَبَلٌ هُناكَ يَقطُرُ مِنهُ فِي السَّنَةِ قَطَراتٌ فَتَجمُدُ ، وهُوَ جَيِّدٌ لِلبَياضِ يَكونُ فِي العَينِ ، يُكتَحَلُ بِهذا فَيَذهَبُ بِإِذنِ اللّهِ عز و جل .
قُلتُ : نَعَم أعرِفُهُ ، وإن شِئتَ أخبَرتُكَ بِاسمِهِ وحالِهِ ؟ قالَ : فَلَم يَسأَلني عَنِ اسمِهِ ، قالَ : وما حالُهُ ؟
فَقُلتُ : هذا جَبَلٌ كانَ عَلَيهِ نَبِيٌّ مِن أنبِياءِ بَني إسرائيلَ هارِبا مِن قَومِهِ يَعبُدُ اللّهَ عَلَيهِ ، فَعَلِمَ بِهِ قَومُهُ فَقَتَلوهُ ، فَهُوَ يَبكي عَلى ذلِكَ النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله ، وهذِهِ القَطَراتُ مِن بُكائِهِ ، ولَهُ مِنَ الجانِبِ الآخَرِ عَينٌ تَنبُعُ مِن ذلِكَ الماءِ بِاللَّيلِ وَالنَّهارِ ، ولا يوصَلُ إلى تِلكَ العَينِ . ۵

1.الدانق ـ بفتح النون وكسرها ـ : سُدس الدينار والدرهم . والداونيقي : لقبٌ لأبي جعفر المنصور ؛ وهو الثاني من خلفاء بني العبّاس ، ويقال له أبو الدوانيق (مجمع البحرين : ج ۱ ص ۶۱۳ «دنق») .

2.الخريطة : مثل الكيس من أدم أو خرق ، ويتّخذ ما شبّه به لكتب العمّال فيبعث بها (تاج العروس : ج ۱۰ ص ۲۳۶ «خرط») .

3.طنجة : بلد على ساحل بحر المغرب مقابل الجزيرة الخضراء وهو من البرّ الأعظم وبلاد البربر (معجم البلدان : ج ۴ ص ۴۳) .

4.طبنة : بلدة في طرف أفريقيه ممّا يلي المغرب ، فتحها موسى بن نصير (معجم البلدان : ج ۴ ص ۲۱) .

5.الكافي : ج ۸ ص ۳۸۳ ح ۵۸۲ ، المناقب لابن شهر آشوب : ج ۴ ص ۲۳۶ نحوه ، بحار الأنوار : ج ۴۷ ص ۱۳۶ ح ۱۸۶ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 14
    سایر پدیدآورندگان :
    افقي،رسول؛طباطبايي نژاد،سيد محمود؛کريميان،محمود؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 365368
صفحه از 623
پرینت  ارسال به