دو . مهم ترين ويژگى هاى لازم براى محلّ اقامت

سرزمين محلّ اقامت ، براى آن كه بتواند زمينه بهره ورى علمى ، اخلاقى و عملى انسان را فراهم نمايد ، بايد ويژگى هايى داشته باشد كه مهم ترين آنها عبارت اند از :

الف ـ امنيت سياسى ـ اجتماعى

ضرورى ترين ويژگى هاى محلّ اقامت انسان ، «امنيت» ^۱ است . در حديثى، امام على عليه السلام مى فرمايد :
شَرُّ الأَوطانِ ما لَم يَأمَن فيهِ القُطّانُ^۲.^۳
بدترينِ وطن ها ، وطنى است كه ساكنانش امنيت نداشته باشند .

ب ـ عدالت فراگير

در كنار امنيت سياسى ـ اجتماعى ، عدالت فراگير ، يكى ديگر از مهم ترين ضرورت هاى سرزمينِ زندگى است :
ما عُمِرَتِ البُلدانُ بِمِثلِ العَدلِ .^۴
شهرها به چيزى همانند دادگرى ، آباد نشده اند.
اين سخن ، بدين معناست كه آبادانى شهرها ، تنها به ساماندهى امور مادّى و ساخت و سازهاى ظاهرى آنها نيست ؛ بلكه در اسلام ، ارزش هاى معنوى (و در رأس آنها «عدالت اجتماعى») ، از عناصر اصلى آبادانى محسوب مى شوند .

مِن دِماءِ النّاسِ و لا أموالِهِم شَيئا . ¹
زودا كه پس از من ، فتنه هايى سخت پديد آيد ! بهترين [و سالم ترين] مردم در آنها ، مسلمانان باديه نشين هستند ؛ آنان كه دستشان به چيزى از خون و اموال مردم ، آلوده نمى شود .
در حديثى ديگر از ايشان آمده است :
إذا كانَ فى آخِرِ الزَّمانَ وَ اختَلَفَتِ الأَهواءُ فَعَلَيكُم بِدينِ أهلِ البادِيَةِ . ²
هر گاه آخر الزمان شود و گرايش ها گونه گون گردد ، به دين باديه نشينان ، چنگ زنيد .
بدين سان ، معيار اصلى انتخاب شهر يا روستا براى سكونت ، نقش آن در بهره ورى علمى و عملى انسان است . در حديثى از پيامبر صلى الله عليه و آله به اين موضوع، اشاره شده است :
البِلادُ بِلادُ اللّهِ ، وَ العِبادُ عِبادُ اللّهِ ، فَحَيثُما أصَبتَ خَيرا فَأَقِم . ³
سرزمين ها ، سرزمين خدايند ، و مردمان ، بندگان خدايند . پس هر كجا كه خيرى يافتى ، همان جا اقامت گزين !
در حديثى از امام على عليه السلام نيز اين مطلب، بدين سان بيان شده است :
لَيسَ بَلَدٌ بِأَحَقَّ بِكَ مِن بَلَدٍ ، و خَيرُ البِلادِ ما حَمَلَكَ . ⁴
هيچ سرزمينى براى [سكونت] تو ، سزاوارتر از سرزمين ديگر نيست ، و بهترينِ سرزمين ها ، آن سرزمينى است كه تو را به دوش گيرد .