فصل سوم : وظايف كارگزاران حكومت اسلامى
3 / 1
آبادانى (سازندگى)
۳۸.امام على عليه السلامـ در فرمانش به مالك اشتر ، آن گاه كه او را بر مصر گماشت ـ :بايد بيشتر به آبادانى زمين بينديشى تا به گرفتن خراج ؛ چرا كه خراج جز با آبادانى به دست نمى آيد ، و هر كس طالب خراج بدون آبادانى باشد ، كشور را به ويرانى و بندگان را به نابودى مى كشاند و فرمان روايى اش جز اندكى نمى پايد .
پس اگر [خراج گزاران] از سنگينى ماليات ، يا از آفت محصول ، يا خشك شدن چشمه ها يا كمى باران ، يا دگرگون شدن زمين در اثر آب گرفتگى و يا بى آبى آن ، نزد تو شكايت كردند ، از ماليات آنان بكاه ، چندان كه اميد دارى كار آنان بهبود يابد ، و كاستن بار هزينه از دوش آنان ، بر تو سنگين و گران نيايد ؛ زيرا اين خود ، اندوخته اى است كه با آباد كردن سرزمينت و آراستن حكومتت ، آن را به تو باز مى گردانند ، به علاوه آن كه با اين كار ، ستايش آنان را به خود جلب مى كنى و از برقرارى عدل و داد در ميان ايشان ، رضايت خاطر مى يابى و با فراهم آوردن آسايش ايشان با قدرت بيشتر از تو پشتيبانى مى كنند ، و به واسطه عدالت و مهربانى تو كه با آن خو مى گيرند ، از جانب آنان اطمينان خاطر مى يابى ؛ زيرا اى بسا كه بعدا مشكلاتى پيش آيد كه اگر در [رفع] آن مشكلات به ايشان تكيه كنى ، با رضايت خاطر بپذيرند ؛ چرا كه مملكت
آباد ، آنچه را بارش كنى ، تحمّل مى كند ، در صورتى كه ويرانى هر سرزمينى ، در واقع ، ناشى از فقر و تنگ دستى مردم آن است ، و مردم نيز زمانى به فقر و تنگ دستى گرفتار مى آيند كه حكمرانان ، دل به مال اندوزى بسپارند و به پايدارى حكومت خود ، بدبين شوند و از عبرت ها كمتر پند گيرند .
