439
دانشنامه قرآن و حديث 14

همان كراهت اقامت طولانى مدّت و استيطان در مكّه است .
خاطر نشان مى كنيم كه تعارض ميان احاديث ، تنها در باره اقامت در مكّه است و احاديثِ در دسترس ، اقامت در مدينه را مكروه ندانسته اند ، هر چند كه وجوه اعتبارى و عقلايى در باره آن نيز جريان دارد و برخى از تعليل ها و تحليل ها بر اقامتى كه به حرمت شكنى در مدينه منجر شود نيز صدق مى كند و اقامتى را كه به جاى تلطيف روحى و ايجاد انس با خدا و اولياى خدا ، موجب قساوت قلب مى شود ، در بر مى گيرد .
افزون بر اين ، با توجّه به احاديثى كه از استيطان در كربلا نهى كرده و به زائر حرم حسينى ـ با همه ارزشى كه زيارت امام حسين عليه السلام دارد ـ فرمان داده اند كه پس از زيارت ، باز گردد ، ۱ مى توان گفت كه در اين جا نيز بازگشت از مدينه پس از انجام زيارت هاى ويژه آن ، مطلوب است .

1.ر . ك : الكافى : ج ۴ ص ۵۸۷ ح ۲ ، تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۷۶ ح ۱۵۱ ، ثواب الأعمال : ص ۱۱۴ ح ۲۱ .


دانشنامه قرآن و حديث 14
438

بيشتر فقيهان سرشناس شيعه از هيچ كدام از اين دو دسته احاديث ، وجوب و حرمت، استنباط ننموده و مضمون هر دو دسته را حكم استحبابى و كراهتى دانسته اند و سپس جانب نهى را مقدّم داشته و به كراهت اقامت در مكّه فتوا داده اند . از اين رو ، به طريق اولويت، استيطان و حضور هميشگى در مكّه را مى توان مكروه دانست .
گفتنى است كه اين حكم، حكم اوّلى و عادى مسئله است و ممكن است به سبب وجوب يارى پيامبر صلى الله عليه و آله در مدينه ، هجرت از مكّه واجب باشد و يا براى حفظ خانه خدا و برپايى با شكوه مراسم حج ، اقامت طولانى در آن بر كسانى واجب گردد .
حكم مشهور فقيهان را مى توان با اعتبارات عقلايى تقويت كرد و چنين استدلال نمود كه اگر حتّى يك درصد مسلمانان كنونى ، قصد اقامت و توطّن در مكّه كنند ، جايى براى مسلمانانى كه به حج مى آيند ، نمى ماند و شهر مكّه كه بايد آينه شُكوه و نماد مسلمانى باشد ، به كلان شهرى شلوغ و نابه سامان تبديل مى گردد .
در برابر مشهور فقيهان ، برخى از فقيهان متأخّر (مانند محقّق اردبيلى) ، جانب استحباب را مقدّم كرده و اطلاق كراهت را محدود به وضعيت هاى خاص كرده اند . اينان اقامت طولانى مدّت و يا اقامتى را كه احترام حرم مكّى را نزد مقيم فرو كاهد ، به گونه اى كه او را در پيشگاه خانه خدا از ارتكاب حرام باز ندارد ، مكروه دانسته اند و با توجّه به تعليل هاى وارد شده در احاديث (مانند منجر شدن اقامت به قساوت قلب) ، هر اقامتى را براى هر شخصى مكروه نمى دانند .
در پاسخ مى توان چنين گفت كه التزام به اين قيود ، چنان دايره را تنگ مى كند كه تنها افراد اندكى قادر به رعايت آنها هستند و از اين رو ، حكم عمومى و اصل اوّلى ،

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 14
    سایر پدیدآورندگان :
    افقي،رسول؛طباطبايي نژاد،سيد محمود؛کريميان،محمود؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 362651
صفحه از 623
پرینت  ارسال به