469
دانشنامه قرآن و حديث 14

و نيز راغب ، واژه «بلوغ» را چنين تفسير كرده :
البُلوغُ وَ البَلاغُ : الاِنتِهاءُ إلى أقصَى المَقصَدِ وَ المُنتَهى ، مَكانا كانَ أو زَمانا أو أمرا مِنَ الاُمورِ المُقَدَّرَةِ ، وَ رُبَّما يُعَبَّرُ بِهِ عَنِ المُشارَفَةِ عَلَيهِ وَ إن لَم يَنتَهِ إلَيهِ .۱
بُلوغ و بَلاغ ، يعنى : رسيدن به نهايت مقصد و غايت چيزى ، مكان باشد يا زمان يا هر چيزى كه حدّى برايش تعيين شده باشد . گاه از نزديك شدن به مقصد ، اگر چه به آن منتهى نشود ، به بلوغ تعبير مى شود .
بر اين پايه ، رسيدن كودك به مرحله اى طبيعى از زندگى كه در آن غريزه جنسى شكوفا مى شود و برخى دگرگونى هايى از نظر جسمى و روحى و ادراكى پديد مى آيد ، بلوغ ناميده مى شود .

بلوغ ، در قرآن

در قرآن كريم ، براى تبيين مراحل طبيعى رشد كودك ، از سه تعبير استفاده شده است : «بلوغ نكاح» ، «بلوغ حُلُم» و «بلوغ أشُد» ، كه در باره هر يك ، توضيح كوتاهى ارائه مى شود :

1 . بلوغ نكاح

مقصود از «بلوغ نكاح» ، زمانى است كه كودك به مرحله اى از رشد طبيعى مى رسد كه از نظر جنسى ، قدرت بر ازدواج پيدا مى كند .
قرآن كريم ، رسيدن به اين مرحله را يكى از شرايط استقلال حقوقى كودك مى داند :
«وَابْتَلُواْ الْيَتَامَى حَتَّى إِذَا بَلَغُواْ النِّكَاحَ فَإِنْ ءَانَسْتُم مِّنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُواْ إِلَيْهِمْ أَمْوَالَهُمْ . 2

1.مفردات ألفاظ القرآن : ص ۱۴۴ (مادّه «بلغ») .

2.نساء : آيه ۶ .


دانشنامه قرآن و حديث 14
468

درآمد

بلوغ ، در لغت

«بلوغ» از مادّه «بلغ» به معناى: رسيدن به چيزى ، به پايان مقصد رسيدن ، و يا به نهايتِ آن نزديك شدن است . ابن فارس مى گويد :
الباءُ وَ اللّامُ وَ الغَينُ أصلٌ واحِدٌ ، و هُوَ الوُصولُ إلَى الشَّى ءِ . تَقولُ : بَلَغتُ المَكانَ ، إذا وَصَلتَ إلَيهِ وَقَد تُسَمَّى المُشارَفَةُ بُلوغا بِحَقِّ المُقارَبَةِ .۱
باء و لام و غين (بلغ) ، يك معناى اصلى دارد و آن «رسيدن به چيزى» است . مى گويى : «بَلَغتُ المكانَ»، يعنى : به آن مكان رسيدم . گاه به مُشرف و نزديك شدن [به مقصد] ، بلوغ مى گويند .
ابن منظور در اين باره آورده :
بَلَغَ الشَّى ءُ يَبلُغُ بُلوغا و بَلاغا : وَصَلَ وَ انتَهى... وَ بَلَغَ الغُلامُ : اِحتَلَمَ كَأَنَّهُ بَلَغَ وَقتُ الكِتابِ عَلَيهِ وَالتَّكليفِ . . .بَلَغَ الصَّبِىُّ وَ الجارِيَةُ ، إذا أدرَكا و هُما بالِغانِ .۲
[جمله] «بَلَغَ الشى ءُ يبلغ بُلوغا و بلاغا» يعنى : رسيد و پايان يافت ... . «بَلَغَ الغلامُ» يعنى : آن پسر به سنّ بلوغ رسيد ، گويى زمان نوشتن [ثواب و گناه] بر او و تكليف رسيده است ... . «بَلَغَ الصبىّ و الجارية» يعنى : آن پسر بچّه و دختر بچّه رسيدند و بالغ شدند .

1.معجم مقاييس اللغة : ج ۱ ص ۳۰۱ (مادّه «بلغ») .

2.لسان العرب : ج ۸ ص ۴۱۹ و ۴۲۰ (مادّه «بلغ») .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 14
    سایر پدیدآورندگان :
    افقي،رسول؛طباطبايي نژاد،سيد محمود؛کريميان،محمود؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 360771
صفحه از 623
پرینت  ارسال به