473
دانشنامه قرآن و حديث 14

و چون به اَشُدّ خود رسيد ، به او حكمت و دانش داديم ، و نيكوكاران را چنين پاداش مى دهيم» .
در تبيين «بلوغ اَشُد» در آيه اوّل ، از امام صادق عليه السلام روايت شده كه مى فرمايد :
أشُدُّهُ : ثَمانَ عَشرَةَ سَنَةً ، وَاستَوى : التَحى . 1
[واژه] «أشُدّ» يعنى: هجده سالگى و «استوى» يعنى: ريش در آورد .

گفتنى است كه سن ، شرط بلوغ نبوّت و امامت و رهبرى الهى نيست ، چنان كه يحيى عليه السلام در كودكى به نبوّت رسيد :
« وَ ءَاتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا . 2
و به او در كودكى ، حكمت داديم»
.
همچنين برخى از امامان اهل بيت عليهم السلام مانند امام جواد عليه السلام نيز در كودكى به امامت رسيده اند . اين، بِدان معناست كه هر چند «بلوغ اَشُد» كه مرحله اى پس از كودكى است ، به طور طبيعى زمينه ساز مديريت و رهبرى است ، ولى خداوند متعال بر اساس حكمت سرآمدِ خود ، در شرايط سياسى ـ اجتماعى ويژه ، توان رهبرى و هدايت جامعه را به برخى از كسانى كه شايستگى لازم را داشته اند ، در سنين كودكى عنايت كرده است . در واقع ، «بلوغ اَشُد» به مفهوم ياد شده در اين گونه موارد ، به صورت استثنايى براى برخى افراد ، زودتر از موعد طبيعى پديد آمده است .

د ـ كمال بلوغ

گفتنى است كه در يك آيه ، «بلوغ اَشُد» در كنار رسيدن به سنّ چهل سالگى قرار گرفته است :
« حَتَّى إِذَا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً . 3

1.ر . ك: ص ۴۹۴ ح ۸ .

2.مريم : آيه ۱۲ . نيز ، ر . ك : مريم : آيه ۲۹ ـ ۳۰ (در باره نبوّت يافتن عيسى عليه السلام در گهواره) .

3.احقاف : آيه ۱۵ .


دانشنامه قرآن و حديث 14
472

جنسى و احتلام ، آغاز مى شود ، هر چند كودك به رشد عقلى نرسيده باشد .

ب ـ بلوغ حقوقى

در دو آيه ، «بلوغ اَشُدّ» ، موضوع حكم حَجْر از ايتام ، قرار داده شده است :
« وَلَا تَقْرَبُواْ مَالَ الْيَتِيمِ إِلَّا بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّهُ؛۱
و به مال يتيم ـ جز به گونه اى نيكوتر ـ نزديك نشويد تا به حدّ رشد خود برسد»
.
گفتنى است كه با قرار دادن اين آيه در كنار آيه ششم از سوره نساء مى توانيم به اين نتيجه برسيم كه مقصود از «بلوغ اَشُدّ»ى كه موجب رفع حَجْر است ، بلوغ جنسى همراه با رشد عقلى است . همچنين «بلوغ اَشُدّ» در آيه 87 از سوره كهف ـ كه به خاطر رشد عقلى دو يتيم براى استخراج گنجِ مربوط به آنها مطرح شده ـ ، مى تواند ناظر به همين معنا باشد .

ج ـ بلوغ مديريتى و رهبرى

در دو آيه ياد شده ، «بلوغ اَشُدّ» ، اشاره به مرحله اى است كه برخى از انسان هاى شايسته براى اعطاى منصب رسالت الهى و مديريت و رهبرى جامعه ، آمادگى پيدا مى نمودند ، چنان كه قرآن در باره موسى عليه السلام مى فرمايد :
«وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَاسْتَوَى ءَاتَيْنَاهُ حُكْمًا وَ عِلْمًا وَ كَذَلِكَ نَجْزِى الْمُحْسِنِينَ ؛ 2
و چون به اَشُد و كمال خويش رسيد ، به او حكمت و دانش عطا كرديم ، و نيكوكاران را چنين پاداش مى دهيم»
.
يا در باره يوسف عليه السلام مى فرمايد :
«وَ لَمَّا بَلَغَ أَشُدَّهُ ءَاتَيْنَاهُ حُكْمًا وَ عِلْمًا وَ كَذَلِكَ نَجْزِى الْمُحْسِنِينَ ؛ 3

1.انعام : آيه ۱۵۲ ، اسراء : آيه ۳۴ .

2.قصص : آيه ۱۴ .

3.يوسف : آيه ۲۲ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 14
    سایر پدیدآورندگان :
    افقي،رسول؛طباطبايي نژاد،سيد محمود؛کريميان،محمود؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 360760
صفحه از 623
پرینت  ارسال به