477
دانشنامه قرآن و حديث 14

د ـ سن

احاديث مربوط به سنّ بلوغ ، مختلف اند : شمارى از احاديث ، سنّ بلوغ پسران را پانزده سال ، ۱ برخى سيزده سال ، ۲ برخى ده سال ، ۳ برخى نُه سال ۴ و برخى هشت سال ۵ ذكر كرده اند .
در مورد دختران، بيشتر قريب به اتّفاق احاديث ، سنّ بلوغ آنها را نُه سال مى دانند ، ۶ يك حديث ، آن را سيزده سال ۷ و يك حديث ، ده سال مطرح كرده است . ۸

1.ر . ك : ص ۵۱۱ ح ۳۷ .

2.تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۳۱۰ ح ۸۵۶ و ج ۹ ص ۱۸۳ ح ۷۳۹ ، الكافى : ج ۷ ص ۶۹ ح ۷ ، كتاب من لايحضره الفقيه : ج ۴ ص ۲۲۱ ح ۵۵۱۹ ، وسائل الشيعة : ج ۱۳ ص ۴۳۲ ح ۲۴۷۷۴ .

3.الكافى : ج ۶ ص ۱۲۴ ح ۵ و ج ۷ ص ۲۹ ح ۴ ، تهذيب الأحكام : ج ۸ ص ۷۶ ح ۲۵۴ و ج ۹ ص ۱۸۲ ح ۷۳۲ ، الاستبصار : ج ۳ ص ۳۰۲ ح ۱۰۷۲ ، كتاب من لايحضره الفقيه : ج ۴ ص ۱۹۷ ح ۵۴۵۲ ، وسائل الشيعة : ج ۱۵ ص ۳۲۴ ح ۲۸۰۶۷ و ج ۱۳ ص ۴۲۸ ح ۲۴۷۶۱ .

4.الكافى : ج ۷ ص ۲۳۳ ح ۹ ، تهذيب الأحكام : ج ۱۰ ص ۱۲۰ ح ۴۷۹ ، وسائل الشيعة : ج ۱۸ ص ۵۲۵ ح ۳۴۷۸۴ .

5.تهذيب الأحكام : ج ۹ ص ۱۸۳ ح ۷۳۶ و ج ۱۰ ص ۱۲۰ ح ۴۸۱ ، الاستبصار : ج ۴ ص ۲۴۹ ح ۹۴۵ ، وسائل الشيعة : ج ۱۸ ص ۵۲۶ ح ۳۴۷۸۷ و ج ۱۳ ص ۳۲۲ ح ۲۴۴۵۱ .

6.ر . ك : ص ۵۱۵ ح ۴۴ و ۴۵ .

7.تهذيب الأحكام : ج ۲ ص ۳۸۰ ح ۱۵۸۸ ، الاستبصار : ج ۱ ص ۴۰۸ ح ۱۵۶۰ ، وسائل الشيعة : ج ۱ ص ۳۲ ح ۸۲ .

8.تهذيب الأحكام : ج ۷ ص ۲۵۵ ح ۱۰۹۹ ، كتاب من لايحضره الفقيه : ج ۳ ص ۴۶۱ ح ۴۵۹۱ ، وسائل الشيعة : ج ۱۴ ص ۴۶۱ ح ۲۶۴۶۵ .


دانشنامه قرآن و حديث 14
476

براى تأديب او ضرورى است .
همچنين احكام وضعى (مانند: طلاق و وصيّت) در مورد كودك ، جارى نمى شوند .

2 . علائم بلوغ

نشانه هايى كه در احاديث براى بلوغ ذكر شده ، عبارت اند از :

الف . احتلام

در احاديث ، «احتلام» ـ كه نشانه بلوغ جنسى است ـ به عنوان يكى از علائم بلوغ تكليفى و حقوقى پسران شناخته شده است .
پيش از اين ، توضيح داديم كه قرآن كريم نيز به مكلّف بودن كودكانى كه به بلوغ جنسى مى رسند ، اجمالاً اشاره كرده است . بنا بر اين ، مكلّف بودن كودكانى كه به بلوغ جنسى رسيده اند ، مورد اتّفاق كتاب و سنّت است و از اين روست كه در ميان فقها ، اختلافى در اين باره وجود ندارد .

ب . حيض

از نظر احاديث ، ديدن خون «حيض» ، نشانه قطعى بلوغ دختران است و در اين باره اختلافى در ميان علما نيست .

ج ـ روييدن موى زِهار

در شمارى از احاديث ، روييدن موى درشت بر زهار (شرمگاه) ، نشانه بلوغ پسران شمرده شده و بسيارى از فقها ، اين نشانه را با اين استدلال كه رويش اين مو ، نشانه طبيعى بلوغ است ، ۱ ميان دختر و پسر ، مشترك مى دانند .

1.بله ، ممكن است تعميم اين حكم (به بلوغ رسيدن با روييدن مو بر زهار) بر دخترها مورد اشكال باشد ؛ چرا كه متون دينى در اين باره، در خصوص پسرها ظهور دارد ؛ بلكه از سخنان برخى اصحاب ، استفاده مى شود كه اين حكم ، به پسرها اختصاص دارد . اگر چه نقلى كه خلاف اين باشد ، به دست نيامده است ، امّا از اجماع الخلاف و التذكرة ، عموميت [حكم براى پسر و دختر ]به دست مى آيد و بلكه هر دو به آن تصريح كرده اند ـ اگر چه براى اجماع مزبور ، با تتبّع در بيشتر عبارت ها ، مؤيّدى نيست ـ و نيز با اين كه روييدن مو [بر زهار] ، يك نشانه طبيعى است كه شارع ، آن را براى پى بردن به تحقّق بلوغ ، معتبر دانسته است . پس ميان دختر و پسر تفاوتى نيست (ر.ك: جواهر الكلام : ج ۲۶ ص ۷) .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 14
    سایر پدیدآورندگان :
    افقي،رسول؛طباطبايي نژاد،سيد محمود؛کريميان،محمود؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 360738
صفحه از 623
پرینت  ارسال به