جنسى آغاز مى شود . بلوغ، موجب مى شود كه شخص به گونه اى متفاوت ، احساس مى نمايد، نگاهش به جهان ، تغيير مى كند و برخورد او با ديگران و خودش ، عوض مى شود . ^۱
تعريف هاى ديگرى هم شده كه در اين جا مجال ذكر همه آنها نيست . ^۲

ب ـ نشانه هاى خارجى و غالبى بلوغ

روان شناسان ، بلوغ را با دگرگونى هاى گونه گون همراه مى دانند : قسمتى پنهان و قسمتى آشكار . در كتاب روان شناسى رشد كودك و نوجوان آمده است :
مهم ترين دگرگونى هاى بدنى دوره جوانى ، ظهور ويژگى هاى نخستين و ويژگى هاى ثانويه است . منظور از ويژگى هاى نخستين ، شكل دادن به آلت هاى تناسلى و توانايى در امر توليد مثل است ؛ امّا ويژگى هاى ثانوى ، عبارت از روييدن ريش و سبيل و دو رگه شدن صدا در پسران و بزرگ شدن سينه و لگن خاصره در دختران است . پس از عادت ماهانه در دختران و نعوظ و انزال در پسران ، قابليت توليد مثل ايجاد مى گردد . از نشانه هاى مهمّ بلوغ در دختران ، افزايش طول قد ، بزرگ شدن سينه ، لگن خاصره و سرانجام ، عادت ماهانه است . همه اين نشانه ها دليل بر آن است كه دختر نوجوان قادر به توليد مثل است . عادت ماهانه ، پايان رشد سريع بدنى دختران را اعلام مى دارد و زمان آغاز آن نيز متفاوت است... . هنجار بلوغ جنسى دختران ، ميان نُه تا هجده سالگى است . ^۳
همچنين در باره نشانه هاى بلوغ پسران نوشته است :

بلوغ ، از منظر روان شناسان

روان شناسان در باره بلوغ ، تحقيقات گسترده اى انجام داده اند كه در اين جا نخست به تعريف آنان از بلوغ و سپس به نشانه هاى بلوغ و در آخر به عوامل مؤثّر در بلوغ از منظر روان شناسان مى پردازيم .

الف ـ تعريف بلوغ

از نگاه روان شناسان ، مرحله اى از سن كه با دگرگونى هايى در اندام ، احساسات و انديشه كودك، همراه است ، بلوغ ناميده مى شود . اين مرحله با شكوفايى غريزه