59
دانشنامه قرآن و حديث 14

۱۳۷.امام على عليه السلامـ در توصيف پيامبر صلى الله عليه و آله ـ :[زندگى] پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، خود ، براى تو الگويى بسنده است و دليلى براى تو بر نكوهيدگى و عيبناكى دنيا و انبوهىِ ننگ ها و بدى هاى آن است ؛ چرا كه دنيا ، از او گرفته شد و براى ديگران ، فراهم گشت . از شير [مادر ]دنيا ، باز گرفته شد و از زرق و برق آن ، دور نگه داشته شد ... .
پس به پيامبرت ـ كه از همه پاك تر و وارسته تر است ـ تأسّى بجوى كه در او الگويى است براى هر كه در پىِ الگوست و [مايه] شكيبايى براى هر كه خواهان شكيبايى [در برابر از دست دادن دنيا] است . محبوب ترينِ بندگان در نزد خداوند ، كسى است كه به پيامبرش تأسّى بجويد و از او پيروى كند .
او از دنيا چندان نخورْد كه دهان را پُر كند ، و بدان چندان ننگريست كه [حتّى ]گوشه چشمى بِدان افكنَد . پهلوهايش ، از همه لاغرتر و شكمش ، از همه تهى تر بود . دنيا به او پيشنهاد شد ؛ امّا از پذيرفتنش سر باز زد . دانست كه خداى سبحان ، چيزى (علاقه مندى به دنيا) را دشمن مى دارد ، او هم آن را دشمن گرفت ، و [دانست] چيزى را خوار مى دارد ، او هم آن را خوار داشت ، و [دانست ]چيزى را خُرد مى شمارد ، او هم آن را خُرد شمُرد .
اگر در ما هيچ [عيبى] نبود ، جز همين كه آنچه را خدا و پيامبرِ او دشمن داشته اند ، دوست داشته باشيم و آنچه را خدا و پيامبرش خُرد شمرده اند ، بزرگ شماريم ، همين ، خود براى مخالفت ما با خدا و سرپيچى از فرمانش كافى بود .
او روى زمين [ـِ بدون فرش] ، غذا مى خورد و چون بردگانْ مى نشست و با دست خود ، كفشش را مى دوخت و با دست خود ، جامه اش را وصله مى زد و بر الاغ برهنه ، سوار مى شد و يك نفر را هم در تَرْك خود مى نشانْد . پرده اى نگارين بر درِ اتاقش آويخته ديد ، به همسرش فرمود : «فلانى! اين را از برابر چشم من ، دور كن ؛ زيرا هر گاه چشمم به آن مى افتد ، به ياد دنيا و زيورهاى آن مى افتم».
آرى! او از صميم دل ، از دنيا روى برتافت و ياد آن را در جان خويش ميرانْد و دوست داشت كه زيب و زيور دنيا ، از برابر چشمش دور باشد تا از آن ، جامه اى زيبا
تهيّه نكند و دنيا را جاى ماندن نداند و به اقامت در آن ، اميدوار نشود . پس دنيا را از جان خويش به در كرد و آن را از دلْ دور ساخت و از چشمش پنهان داشت . آرى! اين چنين است كسى كه چيزى را دشمن مى دارد ، از نگاه كردن به آن و از اين كه نام آن در حضور او برده شود ، نفرت دارد .


دانشنامه قرآن و حديث 14
58

۱۳۷.الإمام عليّ عليه السلامـ في وَصفِ النَّبِيِّ صلى الله عليه و آله ـ :ولَقَد كانَ في رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله كافٍ لَكَ فِي الاُسوَةِ ، ودَليلٌ لَكَ عَلى ذَمِّ الدُّنيا وعَيبِها ، وكَثرَةِ مَخازيها ومَساويها ، إذ قُبِضَت عَنهُ أطرافُها ، ووُطِّئَت لِغَيرِهِ أكنافُها ۱ ، وفُطِمَ عَن رَضاعِها ، وزُوِيَ عَن زَخارِفِها . . .
فَتَأَسَّ بِنَبِيِّكَ الأَطيَبِ الأَطهَرِ صلى الله عليه و آله ، فَإِنَّ فيهِ اُسوَةً لِمَن تَأَسّى ، وعَزاءً لِمَن تَعَزّى . وأحَبُّ العِبادِ إلَى اللّهِ المُتَأَسّي بِنَبِيِّهِ وَالمُقتَصُّ لِأَثَرِهِ ، قَضَمَ الدُّنيا قَضما ، ولَم يُعِرها طَرفا ، أهضَمُ أهلِ الدُّنيا كَشحا ۲ ، وأخمَصُهُم ۳ مِنَ الدُّنيا بَطنا ، عُرِضَت عَلَيهِ الدُّنيا فَأَبى أن يَقبَلَها ، وعَلِمَ أنَّ اللّهَ سُبحانَهُ أبغَضَ شَيئا فَأَبغَضَهُ ، وحَقَّرَ شَيئا فَحَقَّرَهُ ، وصَغَّرَ شَيئا فَصَغَّرَهُ .
ولَو لَم يَكُن فينا إلّا حُبُّنا ما أبغَضَ اللّهُ ورَسولُهُ وتَعظيمُنا ما صَغَّرَ اللّهُ ورَسولُهُ ، لَكَفى بِهِ شِقاقا لِلّهِ ومُحادَّةً ۴ عَن أمرِ اللّهِ .
ولَقَد كانَ صلى الله عليه و آله يَأكُلُ عَلَى الأَرضِ ، ويَجلِسُ جِلسَةَ العَبدِ ، ويَخصِفُ بِيَدِهِ نَعلَهُ ، ويَرقَعُ بِيَدِهِ ثَوبَهُ ، ويَركَبُ الحِمارَ العارِيَ ويُردِفُ خَلفَهُ ، ويَكونُ السِّترُ عَلى بابِ بَيتِهِ فَتَكونُ فيهِ التَّصاويرُ فَيَقولُ : يا فُلانَةُ ـ لِاءِحدى أزواجِهِ ـ غَيِّبيهِ عَنّي ، فَإِنّي إذا نَظَرتُ إلَيهِ ذَكَرتُ الدُّنيا وزَخارِفَها .
فَأَعرَضَ عَنِ الدُّنيا بِقَلبِهِ ، وأماتَ ذِكرَها مِن نَفسِهِ ، وأحَبَّ أن تَغيبَ زينَتُها عَن عَينِهِ ، لِكَيلا يَتَّخِذَ مِنها رِياشا ، ولا يَعتَقِدَها قَرارا ، ولا يَرجُوَ فيها مُقاما ؛ فَأَخرَجَها مِنَ النَّفسِ ، وأشخَصَها عَنِ القَلبِ ، وغَيَّبَها عَنِ البَصَرِ . وكَذلِكَ مَن أبغَضَ شَيئا أبغَضَ أن يَنظُرَ إلَيهِ وأن يُذكَرَ عِندَهُ . ۵

1.الكَنَفُ : الجانب (الصحاح : ج ۴ ص ۱۴۲۴ «كنف») .

2.يقال : أهضم الكشحين : أي دقيق الخصرين (راجع : النهاية : ج ۴ ص ۱۷۶ «كشح») . وهو هنا كناية عن قلّة طعامه صلى الله عليه و آله وزهده فى الدنيا ولذّاتها .

3.الخَمصُ : الجوع ، ورجلٌ خُمصان وخَميص : إذا كان ضامر البطن (النهاية : ج ۲ ص ۸۰ «خمص») .

4.المَحادَّة : المعاداة والمخالفة (النهاية : ج ۱ ص ۳۵۳ «حدد») .

5.نهج البلاغة : الخطبة ۱۶۰ ، بحار الأنوار : ج ۱۶ ص ۲۸۴ ح ۱۳۶ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 14
    سایر پدیدآورندگان :
    افقي،رسول؛طباطبايي نژاد،سيد محمود؛کريميان،محمود؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 362921
صفحه از 623
پرینت  ارسال به