كانَ يَحيَى بنُ زَكَرِيّا عليهماالسلام يَبكى و لا يَضحَكُ ، و كانَ عيسَى بنُ مَريَمَ عليهماالسلاميَضحَكُ و يَبكى ، و كانَ الَّذى يَصنَعُ عيسى عليه السلام أفضَلَ مِنَ الَّذى كانَ يَصنَعُ يَحيى عليه السلام .^۱
يحيى بن زكريّا عليه السلام اهل گريه بود و هيچ گاه نمى خنديد ؛ ولى عيسى بن مريم عليه السلام ، هم خنده مى كرد و هم گريه ، و كارى كه عيسى عليه السلام مى كرد، برتر از كارى بود كه يحيى عليه السلام مى كرد .
طبق اين حديث ، گريه از خوف خدا خوب است؛ امّا اگر در مواردى كه انسان بايد اظهار شادى كند، با خنده همراه نباشد ، به گونه اى نقص محسوب مى گردد . عكس اين مطلب نيز صادق است و به عبارت ديگر، انسان كامل ، هم مى خندد و هم مى گريد ، چنان كه عيسى عليه السلام اين گونه بود و پيامبر خاتم صلى الله عليه و آله و اهل بيت آن بزرگوار نيز چنين بوده اند .

2 . فوايد گريه كردن

با در نظر گرفتن نياز طبيعى انسان به گريه ، بديهى است كه تأمين اين نياز براى جسم و جان ، مفيد و سازنده است ، كه با پيشرفت علم ، بشر، بيش از پيش با فوايد تأمين اين نياز آشنا مى گردد . بر اساس برخى از گزارش ها آنچه تاكنون در مورد فوايد گريه كشف گرديده، عبارت است از :
الف ـ هنگامى كه ما دچار استرس (فشار روانىِ) هيجانى مى شويم ، مغز و بدن ما شروع به توليد تركيبات شيميايى و هورمون هاى خاصّى مى كند . گريه كردن كمك مى كند تا اين تركيبات شيميايى كه نيازى به آنها نيست، از بدن خارج شوند .
ب ـ اشك هاى احساسى در واقع، موادّ سمّى اى را كه در پى استرس هيجانى در خون جمع مى شوند، از بدن دفع مى كند .

روشن است آنچه در اين مبحث بررسى مى گردد، اشك به معناى سوم يعنى اشك احساسى يا گريه است .

بكاء ، در قرآن و حديث

كلمه «بكاء» در قرآن و حديث ، نه تنها در مورد انسان ، بلكه در مورد فرشتگان ، شيطان ، زمين ، آسمان ، كوه ها ، جنبدگان ، پرندگان و ... به كار رفته است و اين، نشان مى دهد كه مفهوم اين كلمه در متون اسلامى، گسترده تر از مفهوم لغوى آن در مورد انسان است . براى آشنايى با موضوع گريه از منظر قرآن و حديث ، پيش از طرح متن آيات و احاديث ، اين نكات قابل توجّه اند :

1 . گريه ، نياز فطرى

گريه مانند خنده ، از نيازهاى طبيعى انسان است و ريشه در خلقت و طبيعت بشر دارد. از اين رو، خداوند متعال، اين دو پديده را مستقيما به خود، نسبت مى دهد :
« وَ أَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَ أَبْكَى .^۱
و اوست كه مى خنداند و مى گرياند» .
اين سخن، بدان معناست كه خداوند متعال در نظام تكوين، انسان را به گونه اى آفريده كه مى تواند شادى خود را با خنده، و اندوه خود را با گريه ابراز نمايد . بنا بر اين ، انسان براى برخوردارى از يك زندگى سالم و طبيعى، همان طور كه به خنده نياز دارد ، نيازمند گريه است . ^۲
در حديثى از امام كاظم عليه السلام آمده كه :