كه يكى به سال 1404 هجرى قمرى در مشهد مقدس به طبع رسيده و افست از چاپ نجف اشرف ^۱ مى باشد و ديگرى نسخه چاپ شده به سال 1408 هجرى قمرى در قم ^۲.

نسخه خطّى اول از ديگر نسخه ها كهن تر و متعلّق به قرن يازدهم است. متن احاديث اين نسخه تا حدى از بقيه نسخه ها صحيح تر مى نمايد و اعراب اندكى هم دارد كه در برخى موارد راهگشاست. اين نسخه در دسترس مصحّحان قبلى نزهه الناظر نبوده و در سال هاى اخير به كتابخانه بزرگ آستان قدس رضوى در مشهد هديه شده است. ^۳ از اين نسخه چند صفحه ساقط شده است كه احاديث 37 تا 93 از ميان احاديث پيامبر صلى الله عليه و آله و بخش هاى كوچكى از برخى احاديث امام على عليه السلام را ندارد و نيز حديث 5 تا 16 از احاديث امام كاظم عليه السلام به ميان احاديث امام سجّاد عليه السلام آمده و با آن خلط شده است. خوشبختانه مستنسخ مطلّع كتاب در حاشيه متن به اين موارد تذكر داده است. اين نسخه چند صفحه هم اضافه دارد كه نمونه آن صفحه هشت نسخه خطى است كه شرح احاديث پيامبر (حديث 104) است. در مقدمه نيز دو صفحه اضافى به چشم مى خورد.

بر اساس برخى عبارت ها در حاشيه اين نسخه، مانند عبارت «ليس فى الاصل» در صفحه بيست و يكم نسخه، احتمال مقابله آن مى رود كه قوّت ديگرى براى اين نسخه به شمار مى آيد.

در استفاده از نسخه ها، ما نسخه چاپى در دسترس را كه بوسيله آيه اللّه ابطحى اصفهانى به طبع رسيده است متن قرار داديم؛ زيرا ايشان هر دو نسخه خطى در دسترس خود و نيز نسخه چاپى اسبق را در مجموع متن و پانوشت تصحيح خود آورده و آنها را از هم جدا و متمايز كرده است.

افزون بر اين ما در موارد بسيارى از تصحيح خود، از متن كتاب «الدرّه الباهرة من الأصداف الطاهرة» و گاه «بحارالانوار» نيز استفاده كرده ايم، زيرا بخش بزرگى از «الدره الباهرة» را مى توان برگرفته از نزهه الناظر دانست ^۴ و ازاين رو مى تواند به عنوان يك نسخه ناقص از آن به شمار آيد و همين مسئله در كتب جوامع و واسطه مانند «بحارالانوار» كه از «نزهه الناظر» حديث نقل كرده اند، جارى است.

و موافقان و همگنان اينان را زمينه آن خوانده است تا كلمات گهربار على عليه السلام و فرزندان بزرگوارش را به چنين اشخاصى نسبت دهند و شايد كه برخى از آنان هم در اقتباس آشكار و پنهان از سخنان امير بيان على عليه السلام متّهم باشند. ^۱ او به صراحت اعلام مى دارد كه قصد كلى، اطفاى نور الهى و انهدام آثار اهل بيت عليهم السلام است، اگرچه خدا از خاموش شدن نور خود ابا دارد. حلوانى سپس عبارت سيد رضى(ره) را در تأييد گفته خود نقل مى كند كه اين دشمنان را به دو دسته جاهل، گمراه و فرو رفته در ظلمت از يك سو و آگاه از فضايل اهل بيت عليهم السلام و عالم كتمان كننده و حيله گر مغالطه كار مريدباز تقسيم مى كند كه هر دو دسته به دنبال دنياى خويش و روزى خوردن از قلم بى زخم و نيش خود هستند كه نه در كف نويسنده، بلكه سر به چرخش چشم و دست حاكمان دارد.

نكته جالب توجه، اقتداى حلوانى به سيد رضى(ره) در مبارزه با اين وضعيت است. او به همان گونه كه سيد رضى(ره) سخنان بليغ امام على عليه السلام را برگزيد و به جمع آورى و حتى تقطيع سخنان و بخش هايى از خطبه ها و نامه هاى بلند و كوتاه حضرتش همّت گماشت كه رنگ بلاغى و ادبى داشت، آن دسته از احاديث ائمّه عليهم السلام را آورده كه اين رنگ را بيشتر دارند. ما مى توانيم كار حلوانى را تكميل كار سيد رضى در ادامه گردآورى سخنان بليغ ائمّه عليهم السلام بدانيم كه مقصود اوليه و اصلى سيد رضى بوده و كتاب «خصائص الائمه عليهم السلام » كه بعدها در خصائص اميرالمؤمنين عليه السلام متوقف و به همان ناميده شد، در واقع طرح و پى ريزى زمينه آن بوده است. در اين ميان نقل سخنان پيامبر صلى الله عليه و آله بيشتر براى آن است كه سخنان امامان عليهم السلام را تقويت كند و به اين انديشه كلامى شيعه قوّت بخشد كه همه، جرعه نوشان جام نبوّت هستند. حلوانى خود اين نكته را گوشزد كرده است. ^۲

نسخه ها و تصحيح حاضر

آنچه از نسخه هاى كتاب در دست است، سه نسخه خطى متعلق به كتابخانه آستان قدس رضوى، ^۳ كتابخانه مسجد اعظم قم ^۴ و نسخه شخصى سيدمحمّد موحد محمّدى اصفهانى ^۵ است. دو نسخه چاپى نيز سراغ داريم