2) تقطیع و حذف از متن
در برخی از موارد، متن روایت مورد تقطیع و حذف قرار گرفته است. تقطیع در متن روایت می‌تواند به انگیزهها و اسباب مختلفی اتفاق افتاده باشد. برخی از این اسباب _ که متأثر از ذهنیت ناقل است _ به شرح ذیل است:
الف) گاه ناقل گمان می‌کند که الفاظ خاصی از معصوم علیه السلام نیست و آن الفاظ را حذف می‌کند؛ برای مثال، مرحوم صدوق رساله علل فضل بن شاذان را به عنوان روایت نقل می‌نماید و آن را به تمامه در علل الشرایع می‌آورند و در برخی موارد تذکر می‌دهد که فلان لفظ اشتباه فضل است.۱ ایشان برخی از همان روایات را در عیون اخبار الرضا علیه السلام آورد است، ولی بخشهایی را که جزء اغلاط فضل می‌دانسته است، از روایت حذف نموده است.۲ این حذفها _ که به گمان ایشان مخل به معنای متن نیست _ می‌تواند در واقع معنای متن را عوض نماید و قراین را از بین ببرد.
ب) گاه امکان دارد که راوی تنها بخشی از روایت را _ که محل نظر و شاهد او بوده است _ ذکر می‌کند. این مطلب در کتاب الاستبصار قابل مشاهده است. مرحوم شیخ روایات مرتبط با موضوع خاص را تحت آن موضوع آورده است و در برخی از موارد تنها بخشهایی از روایت را که به موضوع او مرتبط بوده است ذکر می‌نماید. ایشان در تهذیب روایت زیر را نقل می‌نماید:
عن أبی الصباح الكنانی عن أبی عبد الله علیه السلام «قال: فِی الرّجلِ یموتُ فی السَفرِ فی أرضٍ لیس معَه إلا النساءُ قال: یُدفَن و لایُغَسَّل، و المرأةُ تكونُ مع الرجال بتِلكَ المَنزِلةِ تُدفَن و لاتُغَسَّل إلا أن یكون زوجُها معها، فإن كانَ زوجُها معها غسَّلها...»۳
حال آن که خود ایشان در الاستبصار بخش آخر روایت «الا أن یکون زوجها معها...» را حذف نموده است؛ با این که این بخش به روشنی در حکم روایت تأثیر گذار است.
ج) در برخی از موارد راوی گمان می‌کند که دو بخش جداگانه روایت با یکدیگر مرتبط نیستند. از همین رو، روایت را تقطیع می‌نماید. شیخ طوسی (ره) روایتی را از زراره (ره) چنین نقل می‌نماید:
1.علل الشرایع، ج۱، ص۲۵۸ و ۲۶۲
2.. عیون اخبار الرضا علیه السلام، ص۱۰۶.
3.. تهذیب الأحکام، ج۱، ص۴۳۸.
