487
دانشنامه قرآن و حديث 13

انجِذابُ النَّفسِ إلَى الشَّى ءِ الَّذى تَرغَبُ فيهِ . 1
بُغض : نِفرت انسان از چيزى است كه از آن ، ناخشنود است . بغض ، ضدّ حُبّ است . حب ، شيفتگى انسان به چيزى است كه بدان رغبت دارد .
همچنين ، در تبيين معناى «مَقْت» مى گويد :
المَقتُ : البُغضُ الشَّديدُ لِمَن تَراهُ تَعاطَى القَبيحَ . 2
مَقْت ، نفرت شديد نسبت به كسى است كه مى بينى دنبال كار زشت است .
گفتنى است كه «بُغض» ، امرى نفسانى است ، اعمّ از آن كه بروز و ظهور داشته باشد يا نداشته باشد ، بر خلاف مفهوم عداوت و خصومت كه انجام دادن كارِ دشمنانه ، جزئى از معناى آنهاست . بنا بر اين ، رابطه اين دو مفهوم ، رابطه اَعَم و اَخَصّ است ؛ يعنى هر دشمنى اى ، ناشى از بغض است ؛ امّا هر بغضى ، موجب دشمنى نيست . 3

بغض ، در قرآن و حديث

واژه «بغض» ، در قرآن به كار نرفته ؛ ولى «بغضاء» ، به معناى شدّت بغض ، پنج بار آمده است ۴ و گفتنى است كه چهار مورد آنها ، همراه با واژه «عداوت» به كار رفته است . ۵ اين امر ، حاكى از ارتباط نزديك اين دو مفهوم و همراه بودن شدّت بغض با عداوت و انجام دادن كار دشمنانه است.

1.مفردات ألفاظ القرآن : ص ۱۳۶ مادّه «بغض» .

2.مفردات ألفاظ القرآن : ص ۷۷۲ مادّه «مقت» .

3.ر . ك : تاج العروس ، ج ۱۰ ص ۱۵ ، التحقيق فى كلمات القرآن الكريم : ج ۱ ص ۳۰۶ ، الميزان فى تفسير القرآن ، ج ۶ ص ۳۶۰ ، الكلّيات ، ج ۱ ص ۶۴۴ (به نقل از : دائرة المعارف قرآن كريم : ج ۵ ص ۵۸۷) .

4.آل عمران : آيه ۱۱۸ ، مائده : آيه ۱۴ و ۶۴ و ۹۱ ، ممتحنه : آيه ۴ .

5.مانند : «وَ بَدَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةُ وَ الْبَغْضَآءُ» (ممتحنه : آيه ۴) و «إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَآءَ» (مائده : آيه ۹۱) .


دانشنامه قرآن و حديث 13
486

درآمد

بُغض ، در لغت

واژه «بُغض» ، مصدر است از مادّه «بغض» در برابر «حُبّ (دوستى)» و در اصطلاح ، نفرت از چيز آزار دهنده و مخالف طبع است و اگر شدّت يابد ، «بَغضاء» و «بغضة» و يا «مَقْت» ناميده مى شود .
ابن فارِس ، در اين باره مى گويد :
الباءَ وَ الغَينُ وَ الضّادُ ، أصلٌ واحِدٌ ، وَ هُوَ يَدُلُّ عَلى خِلافِ الحُبِّ . 1
باء و غين و ضاد ، يك معناى اصلى دارد و آن ، خلاف حُبّ است .
نيز خليل بن احمد فراهيدى ، آورده است :
البِغضَةُ وَ البَغضاءُ : شِدَّةُ البُغضِ . 2
بِغضَة و بَغضاء ، شدّت كينه ورزى است .
راغب اصفهانى نيز در معناى «بغض» مى گويد :
البُغضُ : نِفارُ النَّفسِ عَنِ الشَّى ءِ الَّذى تَرغَبُ عَنهُ ، وَ هُوَ ضِدُّ الحُبِّ ، فَإِنَّ الحُبَّ

1.معجم مقاييس اللّغة : ج ۱ ص ۲۷۳ مادّه «بغض» .

2.ترتيب كتاب العين : ص ۸۹ مادّه «بغض» .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 13
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي؛برنجکار،رضا؛تقديري،محمّد؛افقي،رسول؛موسوي،سيد رسول؛شيخي،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 186270
صفحه از 576
پرینت  ارسال به