ليكن اين دو واژه ، مترادف نيستند ؛ زيرا «برّ» ، خيرى است كه با قصد و توجّه همراه باشد ، ولى در خير ، «قصد» شرط نيست ؛ بلكه گاهى با «سهو» همراه است . ۱ از اين رو ، خير معنايى عام دارد .
امّا كلمه «بَرّ» ، بر وزن «فَعْل» ، صفت مشبّهه و اصل آن به معناى «اتّساع» و گستردگى است . از اين رو ، برخى از واژه شناسان ، «بَرّ (فضاى باز بيابان)» و «بِرّ» را از يك ريشه دانسته اند . مرحوم طَبرِسى ، در اين باره مى گويد :
البِرُّ : العَطفُ وَ الإِحسانُ ، مَصدَرٌ ... وَ أصلُهُ مِنَ الاِتِّساعِ ، وَ مِنهُ البَرُّ خِلافُ البَحرِ .۲برّ ، [به معناى] شفقت و احسان كردن ، مصدر است ... و اصل آن ، از گستردگى [و وسعت] است و از همين ريشه است بَرّ ، در برابر بحر .
راغب اصفهانى نيز مى گويد :
البَرُّ خِلافُ البَحرِ ، وَ تُصُوِّرَ مِنهُ التَّوَسُّعُ فَاشتُقَّ مِنهُ البِرُّ ، أىِ التَّوَسُّعُ في فِعلِ الخَيرِ ، ويُنسَبُ ذلِكَ إلَى اللّهِ تَعالى تارَةً نَحوُ :«إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ»۳، وَ إلَى العَبدِ تارَةً ، فَيُقالُ : بَرَّ العَبدُ رَبَّهُ ، أى : تَوَسَّعَ فى طاعَتِهِ ، فَمِنَ اللّهِ تَعالى الثَّوابُ ، وَ مِنَ العَبدِ الطّاعَةُ .۴بَرّ ، در برابر بحر (دريا) است . به خاطر گستردگى اى كه از آن تصوّر مى رود ، بِرّ از آن مشتق شده است ؛ يعنى وسعت در كار خير . اين ، گاهى به خدا نسبت داده مى شود ، مثل«إِنَّهُ هُوَ الْبَرُّ الرَّحِيمُ ؛ او نيكوى رحم آور است». گاهى هم به بنده ، گفته مى شود . «بَرَّ العَبدُ رَبَّهُ» ؛ يعنى : خدا را فراوان اطاعت كرد . پس ، از خدا ثواب ، و از بنده ، طاعت است .
