نگاهی به حدیث «المجالس بالامانة»

محمّد مرادی ^۱

چکیده

این نوشته بر آن است تا با استفاده از روش توصیف و تحلیل و استنباط، حدیث مشهور «المجالس بالأمانة» را با استفاده از دیدگاه‌های صاحب‌نظران، بررسی سندی و دلالی کند و مفاد اخلاقی و فقهی آن و نیز گستره مجلس و امانت و رازهای مجلس را با بررسی تطبیقی با آیاتی از قرآن کریم نشان دهد. نویسنده، در این پژوهش تلاش کرده است تا از منابع فریقین در شرح حدیث استفاده نماید و نیز برداشت فقیهان و عالمان اخلاق را در تفسیر جمله یاد شده بازتاب دهد.

کلیدواژه‌ها: المجالس بالامانة، امانت‌داری، مجلس، رازداری.

درآمد

در منابع روایی شیعی و سنی، و بیشتر در بخش اخلاق و آداب آنها، حدیثی دو کلمه‌ای با عبارت «المجالس بالأمانة» نقل شده است. این حدیث را کلینی (م329ق) در کتاب العشرة الکافی،^۲ فیض کاشانی (م1091ق) در ذیل آداب المجالسة الوافی،^۳ مجلسی (م1111ق) در آداب مجلس بحار الانوار،^۴ و بیهقی (م458ق) در الآداب،^۵ و ابن عبد البرّ (م467ق) در أدب المجالسة و حقّ الجلیس،^۶ خرائطی در الآداب،^۷ و ابن عبد البرّ (م467ق) در أدب المجالسة و حقّ الجلیس،^۸ خرائطی در