کریم _ که در پی میآید _ تأیید میشود.
مفاد حدیث
در مجموع، خبرهای یاد شده، چه خبرهای بدون شرح و تفصیل و چه با بسط و تفصیل، از امانت بودن مجلس حکایت دارند و اینکه نقل خبرهایی که در یک مجلس و یا میان دو نفر رد و بدل میشود، ممنوع و خیانت است و باید آنها را پوشیده داشت؛ حتی اگر تصریح به رازداری از سوی کسی نشود و اگر بر آن تأکید شود، مسئولیت افزون میگردد. موارد استثنایی هم وجود دارد که نشان از رعایت مصلحت عمومی و خصوصی دارد و در صورت وجود مصلحتی عام، حوزه خصوصی تحت شعاع حوزه عمومی قرار میگیرد.
شارحان حدیث، در باره «مجلس» و «امانت» و ترکیب این جمله، احتمالهای معنایی گوناگونی را مطرح کردهاند.
1. مجلس و مجلس امانت
مجلس، به کسر لام، اسم مکان بوده و جای نشستن را میگویند، و به فتح لام، مصدر و جمع آن مجالس است. گاهی به صورت مجاز، به اهل مجلس هم از باب نامگذاری حال به اسم محل، مجلس گفته میشود. میگویند: «مجلس تصمیم گرفت» و یا «مجلس اتفاق نظر داشت» و یا «از آن مجلس فلان خبر منتشر شد».
در باره هیئت جمله، عظیمآبادی (م1310ق) از ابن رسلان (م844ق) نقل کرده که بای در بالامانة، متعلق به فعل محذوفی مانند «تحسّن» و یا «حُسن» است. وی پس از تجزیه متن، گفته که معنا چنین است:
صاحب مجلس باید امین شنیدهها و دیدهها باشد و آنها را نگه دارد.۱
مبارکفوری (م1427ق) هم آن را مقدر به «تحسّن» یا «حُسن» دانسته و گفته است که یعنی خوبی مجلسها و شرافت آنها به نگهداشت امانت اهل آن است.۲
کسانی از مجلس امانت، با قید «الحسنة» یاد کرده و گفتهاند: «منظور «المجالس الحسنة» است».۳ با این احتمال، گویی نقل حرفهای هر مجلسی ممنوع نیست؛ بلکه مجلس خوب و در چارچوب، امانت است و باید اسرار آن را نگه داشت. مناوی (م1031ق)
1.. عون المعبود، ج۱۳، ص۱۴۸.
2.. تحفة الأحوذی، ج۶، ص۷۹.
3.. فیض القدیر، ج۲، ص۷۲۱.