و زاویه نگاه، حتی اگر به زبان اعلام کنند که خوبی عدالت را نمی‌پذیرند یا درک نمی‌کنند، دست‌کم اگر بی‌عدالتی در باره خودشان رخ دهد، نمی‌توانند احساس ناخوشایندشان را از این موضوع انکار کنند. اگر در تعریف و مصادیق عدل و ظلم نیز هر اختلافی وجود داشته باشد، هیچ کس اختلاف و تردیدی ندارد که قاعده «هر چه را برای خود می‌پسندی، برای دیگران نیز بپسند»‌، از روشن‌ترین مصادیق عدالتی است که همگان خوبی آن را می‌فهمند.

این نکته یکی از مبانی مهم نظام اخلاق ایمانی و از آموزه‌های اصلی احادیث اهل بیت _ علیهم السلام _ است که در کتاب ایمان و کفر نیز جایگاهی ویژه و برجسته دارد. باب ۶۶ این کتاب با عنوان «الانصاف و العدل»‌ به تبیین این قاعده بنیادین اخلاق اختصاص یافته است. در این باب، بیست حدیث نورانی و پرمغز در زمینه عدالت و انصاف نقل شده است. با مرور این سخنان گهربار مشخص می‌شود که منظور از عنوان انصاف در متون اسلامی، چیزی جز همین قاعده «هر چه را برای خود می‌پسندی، برای دیگران نیز بپسند» نیست. یکی از شواهد این ادعا، حدیث سوم این باب است که در بخشی از آن، از امام صادق _ علیه السلام _ چنین نقل شده است:

سَیِّدُ الْأَعْمَالِ ثَلَاثَةٌ: إِنْصَافُ النَّاسِ مِنْ نَفْسِکَ حَتی‏ لَاتَرْضی‏ بِشَیْ‏ءٍ إِلَّا رَضِیتَ لَهُمْ مِثْلَهُ....^۱

تعبیر «سید الاعمال» در این حدیث و حدیث هفتم این باب، نشان می‌دهد آن حضرت، انصاف را ارزشمندترین رفتار و سرآمد همه ارزش‌های اخلاقی می‌دانسته‌اند. تأکیدها و تعابیر سایر روایات^۲ در این باره، تردیدی باقی نمی‌گذارد که این قاعده توصیه شده در ادیان و مکاتب گوناگون، از نگاه پیشوایان معصوم دین _ علیهم السلام _ نیز قاعده طلایی و بنیادین اخلاق به‌شمار می‌رفته است.

با توجه به این نکته و پذیرش وضوح قاعده طلایی اخلاق برای همگان، دیگر بدون هیچ دغدغه‌ای می‌توان بر معیاری که برای رفتار اخلاقی به‌دست آوردیم، پای فشرد و از