نظام‌سازی معنایی
مهم‌ترین پیش‌فرض در دست‌یازی به نظام‌سازی معنایی این است که در تحلیل احادیث یاد شده بهترین راه فهم واژگان حدیث رجوع به کتاب لغت نیست، و بلکه برای فهم مقصود باید واژگان به کار رفته در این احادیث را با برابرنهی در کنار دیگر واژگان هم‌نوا/همنشین/جانشین سنجید و با تشکیل یک نظام معنایی به معنای مورد نظر معصوم از واژه دست یافت. از آنجا که بر متون دینی جهان‌بینی خاصی حاکم است که بر معنای واژگان نیز سیطره دارد، بنا بر این، تنها سطحی از معنای الفاظ متون مقدس (علاوه بر سطح عادی و لغت‌نامه‌ای) در بدنه متن و با همنشینی با سایر الفاظ معنا می‌یابند. این روش _ که تحریف معنایی را کمتر می‌سازد _ در آثار قرآن‌پژوهانه ایزوتسو با عنوان «معناشناسی»۱ به خوبی معرفی شده است.۲
یکی از ساده‌ترین روش‌ها در نظام‌سازی معنایی در باره یک واژه، قرار دادن آن در «بستر»۳ گزاره‌های همسان و نزدیک است؛ یعنی:
1. هر متن از تعدادی نشانه‌های زبانی تشکیل شده است. نشانه‌ها عمل ویژه‌ای را انجام می‌دهند و دال‌هایی برای مدلولات خاص هستند. نشانه‌شناسی متن، یعنی تحلیل روابط میان نشانه‌های متن و مدلول‌های آنها که در سطوح مختلفی انجام می‌پذیرد؛ خواننده نه تنها نشانه‌های متن را دررابطه با مدلول‌هایشان بررسی می‌کند، کاری معنا‌شناختی و کاربردشناختی نیز انجام می‌دهد؛ او نخست معنای نشانه‌های متن را در سطح نظام زبان جست و جو می‌کند، سپس به دنبال تعیین قصد گوینده و ارتباط آنها با بافت‌های خاص متن برمی‌آید.
2. هر حدیث یک گزاره/قضیه است.
3. هر گزاره اسمیه و فعلیه آمده و دربردارنده یک مسند و مسندالیه (نهاد و گزاره) است.
1.. Semantic.
2.. در باره این روش در حدیث‌پژوهی ر.ک: اخلاق‌پژوهی حدیثی؛ و نیز به دو کتاب ارزشمند از توشیهیکو ایزوتسو: مفاهیم دینی و اخلاقی در قرآن كریم؛ خدا و انسان در قرآن.
3.. Context.
