تحلیل روانشناختی طبقه‌بندی ارتباطات فردی در احادیثِ انواع دوستان - صفحه 59

دسته اول: دوستی

عاطفه شدید ۲/ انس و رفت و آمد خانوادگی ۷/ نزدیک‌ترین خویشاوند ۲۹/ سودمندترین گنج و زیور ۳۷و۳۷و ۴۷تا۵۰، ۵۶، ۶۱تا۶۳/ خویشاوندِ روح ۳۶/ روحی در دو تن ۴۲۵/ پناهگاه ۴۳/ دوسویگیِ عاطفی و تعهدی ۴۳تا۵۰/ بهریتن ثروت ۵۱/ داشتن و نداشتنِ آن، ملاک عجز و توانمندی ۵۱تا۵۵و ۷۶/ نداشتنش موجب روان‌رنجوری ۷۸، ۸۰، ۸۳/ نداشتنش چونان فقر کشنده است۷۷و۷۸/ عیش دنیا ۷۱/ اهل سرّ ۵۴/ درّ نایاب۴۲۸؛ فصل ۵بخش ۴/ سودمندی دنیا و آخرت۶۶/ اختصاص این دوستی به مؤمنان حقیقی ۱۷۳، ۱۷۹، ۱۸۱، ۱۸۲، ۲۹۳تا ۲۹۶، ۲۹۳، ۲۹۴، زخرف۶۷/ یکرنگی دوستان ۳۷۵و۳۷۶/ ملاک دین در دوستی ۳۸۰، ۴۹۷/ سختگیری در انتخاب دوست،‌ فصل ۵ بخش ۲و۳؛ فصل۵بخش۹/ ملاک عقلانیت دوست، احادیث متعدد/ «اهل بیت _ علیه السلام _» مصداق واقعی دوست فصل۷ بخش ۱

دسته دوم: روابط دوستانه

اساسِ عقلانیت ۱۰تا ۲۰/ خوگیری۴و۵/ نوعی خویشاوندی۳۲تا ۳۸،۱۷ تا۲۱/ هرچه بیشتر، بهتر۳۲تا۴۲ و۶۹تا ۷۵/ سفارش و دعا برای رابطه دوستانه ۲۹۰تا۲۹۲/ خویشاوند تن۳۶/ موجب برکت۸۷/شادی و گشاده رویی۸۶و۸۹/ موجب شفاعت و اجابت دعا۶۸تا۷۰/پرهیز از بریدن و دشمنی، بیشتر احادیث فصل ۲، به ویژه ۱۱۵/ همبستگی افسردگی و بی‌رابطه‌گی ۳۴۴تا۳۵۰/ اخلاق‌مداری در روابط فصل ۳بخش ۴و۵و۷و۸، فصل ۴بخش ۱و۲/ عدم ملاک بودن دین،۶۲۶، ۳۲۹/ پرهیز از آفاتی که روابط را بر هم می‌زند، فصل ۴بخش ۱/ طبقه‌بندی رابطه‌ها و اولویت عاقل، عالم، مؤمن، نیکخواه، خانواده و همسایه، فصل۵بخش ۵تا۱۰، فصل ۶بخش۴، ۶۳۱،۶۳۲، ۶۳۳تا۶۴۳،۶۵۲تا۶۶۷، ۶۸۰، / حد و آداب داشتن روابط، فصل۶/ ملاکِ سود و زیان۶۷۴/ پرهیز از اشرار، ظالمان، فاسقان، دروغ‌گویان و...فصل۷بخش۳و۴

دسته سوم: کارکردی روانی/معنوی

نیازمندی ۶۷، ۷۵/ جلوگیری از زیان دیدن۶۷،۷۴، ۶۹/ پرهیز از دشمنی با برادرن دینی و انسان‌های غیردشمن تمام فصل ۲ (به ویژه ۱۰۳ و۱۰۴) و عهدنامه مالک اشتر/ عدم ملاک بودن دین۳۲۹/

دسته چهارم: کارکردی تنی

نیازمندی ۶۷، ۷۵/جلوگیری از زیان دیدن۶۷،۷۴، ۶۹/ تنگ شدن دنیا در صورت دشمنی۱۰۶/ نبریدن از آدمیان حتی با وجود کفر و ارتداد۱۰۸/ مدارا با دشمن ۲۰۰و ۵۷۶،۵۷۷،۵۸۵،/ عدم ملاک بودن دین۳۲۹/ مدارا با دشمنان۵۳۹/ پرهیز از دشمنی ۶۰۷/ / ملاک سود و زیان۶۷۴/ مدارا با دشمن ۲۰۰/

دو نکته در باره جدول بالا را باید گوشزد نماییم:

یکم. هم در دسته اول و هم در دسته دوم، یعنی هم در دوستی و هم در روابط دوستانه، کفار و دشمنان خداوند برای عامه مسلمین استثنا خورده‌اند، که البته دلیل روانشناختی آن واضح است و می‌تواند تأثیر این روابط نزدیک در تغییر نگرش‌ها و انگیزش‌های عامه مسلمین باشد (البته در داد و ستدها، یعنی دسته سوم و چهارم دلیلی بر نهی نیافتم، مگر در جایی که این داد و ستد موجب برتری آنها شود):

صفحه از 80