تحلیل روانشناختی طبقه‌بندی ارتباطات فردی در احادیثِ انواع دوستان - صفحه 69

حدیث چهارم: نیازها

محور تقسیم‌بندی روابط در این حدیث سطوح مختلف «نیازهای انسانی» است. این حدیث _ که یکی از بهترین احادیث این کتاب است _ با زبان تشبیهی روابط را با انگیزه‌های اولیه و غیر اولیه انسانی می‌سنجد و سپس مصداق آنها را شخصی با ویژگی‌های ادراکی خاصی ذکر می‌کند. این اشخاص بر اساس فرایندهای انگیزشی و ادراکی‌شان مورد تقسیم‌بندی قرار می‌گیرند.

توضیح، آن که امروزه بر اساس شواهد پژوهشی متعدد و بر اساس روی‌آوردهای عمده روانشناسی، دیگر جای شکی برای محققان موضوع ارتباط وجود ندارد که نیاز به ارتباط و دلبستگی از جمله نیازهای بنیادین و نخستین انسان است.۱ امام _ علیه السلام _ این ارتباط را با تشبیه به غذا _ که بنیادی‌ترین نیاز انسان است _ نیاز بنیادینی شمرده‌اند که انسان هیچ‌گاه نمی‌تواند از آن تهی باشد.

توضیح، آن که در مباحث روان‌شناسی برای نیازهای انسانی دسته‌بندی‌های گوناگونی مورد پژوهش قرار گرفته است. مشهورترین این دسته‌بندی‌ها سلسله نیازهای مزلو (1976) است که به ترتیب از پایین به بالا از این قرارند:

از نظر اسلامی نیازهای انسان به محدود این‌ها نمی‌شود و انسان علاوه بر نیازهای زیستی و روان‌شناختیِ صرف، نیازهای روان‌شناختی ویژه‌ای نیز دارد که از آن به نیازهای اخلاقی و معنوی تعبیر می‌شود. برخی، سلسله نیازها از نظر اسلامی را چنین بیان کرده‌اند:

1. نیازهای زیستی؛ نظیر نیاز به خوردن، آشامیدن، جنسی و... .

1.. سبک‌ها و مهارت‌های ارتباطی، صص ۳-۲۳، و

صفحه از 80