بندگان و اگر از مرحله محبت قلبی و حمایت زبانی فراتر رود و به حمایت فیزیکی و یاری با دست (کنایه از یاری رساندن با اعضا و جوارح و مجاهدت با سلاح است) بینجامد، اجر و پاداش چنین کسی با اعمال تمام بندگان خدا برابری می‌کند.۱
به نظر می‌رسد فلسفه فزونی ثواب در این موارد، پذیرش حق و تسلیم شدن در برابر آن و تعلق و تعهد قلبی و عملی نسبت به آن است. این همان ایمان است که هم در اصل استحقاق ثواب، تأثیر گذار است و هم در افزایش کیفیت و درجه آن.
10. جایگاه رابطه باطنی عمل و جزا
در برخی متون دینی گوشزد شده که افراد در روز قیامت، چیزی جز عمل خود را به عنوان جزا دریافت نمی‌کنند و در حقیقت، روز قیامت پرده‌ها کنار می‌رود و افراد ماهیت و باطن عمل را می‌بینند؛ اگر عمل آنان رحمانی بوده، در رحمت و روح و ریحان خواهند بود و اگر ماهیت عملشان آتش و عذاب بوده، گرفتار عمل خود خواهند بود. آیات آخر سوره زلزال دلالت روشنی بر این مطلب دارند:
فَمَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَرَهُ وَ مَن یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَرَهُ.۲
در آیه دیگری۳ تأکید شده که در کارهای بد، خود عمل است که به آنها بازگردانده می‌شود، اما در خصوص کار خوب، آنچه به عنوان جزا داده می‌شود، چیزی بهتر از عملشان است؛ به خاطر لطف و تفضل الهی.
11. جایگاه تسامح، گذشت و لطف در نظام جزا
در بسیاری از متون دینی، گوشزد شده که در روز جزا، نسبت به مؤمنان نیکوکار، با تسامح، گذشت و لطف برخورد می‌شود. اَشکال این برخورد با تسامح عبارت‌اند از:
الف. پاک شدن بدی‌ها با خوبی‌ها
بر اساس برخی آیات، خداوند بدی‌های مؤمنان را به خاطر انجام کارهای خوب نادیده می‌گیرد:
1. رسول الله _ صلی الله علیه و آله _ لِعَلِیٍّ _ علیه السلام _ : إنَّما مَثَلُكَ مَثَلُ «قُلْ هُوَ اللهُ أَحَدٌ»، فَإِنَّهُ مَن قَرَأَها مَرَّةً فَكَأَنَّما قَرَأ ثُلُثَ القُرآنِ، و مَن قَرَأَها مَرَّتَیِن فَكَأَنَّما قَرَأَ ثُلُثَیِ القُرآنِ، و مَن قَرَأَها ثَلاثَ مَرّاتٍ فَكَأَنَّما قَرَأَ القُرآنَ؛ و كَذلِكَ مَن أحَبَّكَ بِقَلبِهِ كانَ لَهُ مِثلُ ثُلُثِ ثَوابِ أعمالِ العِبادِ، و مَن أحَبَّكَ بِقَلبِهِ و نَصَرَكَ بِلِسانِهِ كانَ لَهُ مِثلُ ثُلُثَی أعمالِ العِبادِ، و مَن أحَبَّكَ بِقَلبِهِ و نَصَرَكَ بِلِسانِهِ و یَدِهِ كانَ لَهُ مِثلُ ثَوابِ أعمالِ العِبادِ (المحاسن، ج۱، ص۲۵۱، ح۴۷۳).
2.. سوره زلزال، آیه ۶-۸.
3. مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَلا یُجْزَى الَّذینَ عَمِلُوا السَّیِّئاتِ إِلاَّ ما كانُوا یَعْمَلُونَ (سوره قصص، آیه۸۴).
