239
دانشنامه قرآن و حديث 11

تأمّل در آفرينش و زندگىِ ده ها هزار گونه از حيوانات دريايىِ كوچك و بزرگ ، گواه اين سخن است .

شش . كشف تدريجى منافع دريا با پيشرفت دانش

آنچه از دلايل خداشناسى در زمينه آفرينش دريا و نقش آن در زندگى انسان برشمرديم ، مواردى بود كه براى مردم عصر نزول قرآن ، قابل فهم بوده است ؛ امّا بى ترديد ، منافع دريا و دلايل خداشناسى آن ، منحصر به موارد ياد شده نيست؛ بلكه دريا ، منافعى براى زندگى انسان دارد كه اگر اهمّيت آنها از فوايدى كه گذشت ، بيشتر نباشد ، بى ترديد ، كمتر نيست ، مانند نقش آن در : نزول باران ، تعديل هوا ، و تأمين رطوبت زمين . ۱ همچنين ، عناصر فراوانى كه با پيشرفت دانش بشر ، از آب دريا گرفته شده و در صنايع مختلف و داروسازى ، كاربرد دارند ، مانند : مَنيزيم ، پتاسيم ، بُرُم و سولفات سُديم .
امام صادق عليه السلام ـ در حديث معروف به «توحيد مفضّل» ـ ، با اشاره به برخى منافع دريا و دلايل كشف نشده در آن روزها ، مى فرمايد :
إِذا أرَدتَ أن تَعرِفَ سَعَةَ حِكمَةِ الخالِقِ ، و قِصَرَ عِلمِ المَخلوقينَ ؛ فَانظُر إلى ما فِى البِحارِ مِن ضُروبِ السَّمَكِ ، و دَوابِّ الماءِ ، وَ الأَصدافِ وَ الأَصنافِ الَّتى لا تُحصى وَ ل تُعرَفُ مَنافِعُها إِلَا الشَّى ءُ بَعدَ الشَّى ءِ ، يُدرِكُهُ النّاسُ بِأَسبابٍ تُحدَثُ .۲
اگر مى خواهى گستردگى حكمت آفريدگار ، و كوتاهى و ناچيزىِ دانش آدميان را بدانى ، بر آنچه در درياهاست ، انديشه كن: از انواع ماهيان و آبزيان و صدف ها ، و ديگر گونه هاى بى شمار [جانوران دريايى] كه سودمندى آنها شناخته نمى شود ، مگر به تدريج كه با پيدايش اسباب، مردم به آنها پى مى برند .

1.. در اين باره ، از جمله ، ر . ك : باد و باران در قرآن .

2.. ر . ك : ص ۲۵۴ ح ۲۰ .


دانشنامه قرآن و حديث 11
238

جزر و مدّ آب دريا ، آب هاى شيرين ، براى كشاورزى قابل استفاده مى شود .
2 . مورد دوم ، در سوره الرحمان آمده :
«مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيَانِ بَيْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَا يَبْغِيَانِ .۱
دو دريا را روانه كرد تا به هم برسند. ميان آن دو ، مانعى است كه به هم در نمى آميزند»
.
اين آيه ، علاوه بر معنايى كه گذشت ، مى تواند به رودهاى عظيمى اشاره داشته باشد كه در اقيانوس ها در حركت اند كه يكى از مهم ترين هاى آنها ، «گُلف اِستريم» نام دارد . اين آب ها كه از مناطق نزديك به خطّ استوا حركت مى كنند ، گرم اند و حتّى رنگ آنها ، گاه با رنگ آب هاى مجاور ، متفاوت است . عرض آنها ، حدود يكصد و پنجاه كيلومتر و عمقشان چند صد متر است و سرعت آنها در برخى از مناطق ، در طول يك روز ، تا يكصد و شصت كيلومتر مى رسد . جالب توجّه ، اين است كه اين رودهاى عظيم ، با آب هاى اطراف خود ، كمتر آميخته مى شوند . ۲

پنج . شگفتى هاى دريا

هر چند سراسر جهان آفرينش ، شگفت انگيز و نشانه قدرت و حكمت آفريدگار است ، بى ترديد ، برخى پديده ها شگفت انگيزتر هستند . از اين رو ، پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ، ضمن نيايش خود ، به پيشگاه پروردگارش عرضه مى دارد :
يا مَن فى كُلِّ شَى ءٍ دَلائِلُهُ ! يا مَن فِى البِحارِ عَجائِبُهُ!۳
اى آن كه دليل هاى [وجود] او در هر چيزى هست! اى آن كه شگفتى هايش در درياهاست!

1.. الرحمن: آيه ۱۹ و ۲۰ .

2.. برگرفته از: تفسير نمونه : ج ۲۳ ص ۱۳۱ ـ ۱۳۲ .

3.. ر . ك : ص۲۵۲ ح ۱۸ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 11
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي؛برنجکار،رضا؛خوش نصيب،مرتضي؛موسوي،رسول؛افقي،رسول؛طباطبايي،محمود؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا؛آژير،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 342997
صفحه از 586
پرینت  ارسال به