305
دانشنامه قرآن و حديث 11

ديگران در تعامل اقتصادى با او مى كاهد و گاه موجب مى شود كه نعمت الهى به ديگرى منتقل شود و گاه به تلف شدن آن مى انجامد . ۱

دسته پنجم : خطرهاى اُخروى

بالاترين خطرهايى كه بخيل را تهديد مى كند : محروميت از بهشت ، و گرفتار شدن به آتش دوزخ در جهان پس از مرگ و در روز قيامت است .
با عنايت به همه آثار و پيامدهاى خطرناك رذيله بُخل ، در متون اسلامى ، از اين صفت به عنوان بدترين بيمارى اخلاقى ، ۲ ياد شده و در روايتى از امام على عليه السلام ، جامع همه زشتى ها و ريشه همه بدى ها دانسته شده است :
البُخلُ جامِعٌ لِمَساوِىِ العُيوبِ وَ هُوَ زِمامٌ يُقادُ بِهِ إلى كُلِّ سوءٍ .۳
بخل، گِرد آورنده خوهاى زشت است . آن ، مهارى است كه با آن ، [شخص] به سوى هر بدى اى كشانده مى شود.
و بدين سان ، انواع گناهان و رذايل اخلاقى و شرور ، مانند : نفاق ، قطع پيوند خانوادگى ، دروغ ، ظلم ، ريختن خون بى گناهان ، حلال شمردن محرّمات الهى و ناجوان مردى، در روايات اسلامى ، از آثار اين صفت ناپسند ، شمرده شده است. ۴

8 . مانع بخل

اصلى ترين مانع بخل ، ايمان به خدا و روز جزاست . اگر كسى حقيقتا خدا را باور كرده و معتقد باشد كه پاداش آنچه را در راه او انفاق مى كند ، به بهترين نحو دريافت مى كند ، مال دوستى ، او را به بخل ، وادار نمى نمايد . لذا در حديثى نبوى ، در تبيين

1.. ر . ك : ص۴۱۳ (بخل و تنگ نظرى / فصل چهارم / پيامدهاى بخل / زيان هاى اقتصادى) .

2.. ر . ك : ص ۳۳۳ (بخل و تنگ نظرى / فصل دوم / نكوهش بخل) .

3.. ر . ك : ص۳۴۰ ح ۷۶ .

4.. ر . ك : ص۴۱۹ (بخل و تنگ نظرى / فصل چهارم / پيامدهاى بخل / زيان هاى اُخروى) .


دانشنامه قرآن و حديث 11
304

افزون بر زيان هاى اجتماعى بخل ، براى شخص بخيل ، اين رذيله يكى از عوامل بروز فساد فرهنگى در نيازمندان جامعه نيز هست . ۱
از سوى ديگر ، از آن جا كه طبيعت آزمندى در نهاد بشر نهفته شده ، عموم مردم با ديدن ثروت انبوه افراد بخيل ، به اين خصلت ، رو مى آورند و در زندگى اجتماعى ، از آنها پيروى مى كنند . از اين رو ، افراد بخيل ، عملاً الگو و امر كننده به بخل نيز هستند و بدين سان ، فرهنگ بخل ، در جامعه توسعه مى يابد و پايه هاى دين و دنياى مردم ، سست مى گردد .

دسته سوم : خطرهاى دينى

خطرهاى دينى بخل ، عبارت است از : سلبِ توفيق از بخيل در انجام دادن كارهاى خير ، هزينه كردن آنچه در راه خير بايد مصرف مى كرده ، در كارهاى زيانبار و گناه ، از بين رفتن پاداش كارهاى نيك ، زوال ايمان ، خشم الهى ، دورى از خدا ، گسستگى رابطه بخيل با ولايت و محبّت آفريدگار جهان و در نهايت ، هلاكت معنوى . ۲

دسته چهارم : خطرهاى اقتصادى

افزون بر خطرهاى روانى ، اجتماعى و دينى ، از نظر اقتصادى نيز بخل براى بخيل ، زيانبار و خطرناك است ؛ زيرا اين رذيله سبب مى شود كه انسان نتواند از مال خود ، بهره مند شود ؛ بلكه زحمت تهيّه و نگهدارى ثروت با اوست و استفاده از آن براى ديگران ، افزون بر آن بخل ، بركت مال او را از بين مى برد و از اعتماد و رغبت

1.. ر . ك : ص۳۸۳ (فاسد شدن تهى دستان) .

2.. ر . ك : ص۳۹۵ (پيامدهاى بخل / زيان هاى دينى) .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 11
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي؛برنجکار،رضا؛خوش نصيب،مرتضي؛موسوي،رسول؛افقي،رسول؛طباطبايي،محمود؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا؛آژير،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 334039
صفحه از 586
پرینت  ارسال به