347
دانشنامه قرآن و حديث 11

۸۹.امام على عليه السلام :كسى كه به شخص افتاده عطا نكند [بخل ورزد] وقتى كه [نيازمند شد و به دنبال نيازش] برخاست به او چيزى داده نمى شود .

۹۰.امام على عليه السلام :كسى كه به شخص افتاده [نيازمند] عطا نكند، در حال نيازمند شدن به او چيزى عطا نمى شود .

2 / 2

نكوهش بخيل

قرآن

«و چون به آنان گفته شود : «از آنچه خداوند به شما روزى داده ، انفاق كنيد» ، كسانى كه كافر شده اند ، به آنان كه ايمان آورده اند ، مى گويند : «آيا به كسى خوراك دهيم كه اگر خدا مى خواست ، [خودش] به او مى خورانيد ؟» ».

«خداوند ، كسى را كه متكبّر و فخرفروش باشد ، دوست نمى دارد ؛ همان كسانى را كه بخل مى ورزند و مردم را به بخل ، وا مى دارند ۱ و آنچه را خداوند از فضل خويش بدانها ارزانى داشته است ، پوشيده مى دارند ؛ و براى كافران ، عذابى خوار كننده ، آماده كرده ايم».

«اگر به خدا و روز بازپسين ايمان مى آوردند و از آنچه خدا به آنان روزى داده، انفاق مى كردند ، چه زيانى برايشان داشت؟».

1.. «كسانى كه بخل مى ورزند و مردم را به بخل وا مى دارند ...» تا آخر آيه . وا داشتن مردم به بخل ، از طريق روش فاسدشان و در پيش گرفتن بخل است، چه با زبان ، مردم را به بخل فرا بخوانند ، چه فرا نخوانند؛ زيرا اين گروه ، به دليل آن كه داراى ثروت و مُكنت هستند ، مردم سعى مى كنند خود را به آنها نزديك كنند و در برابرشان ، خضوع نمايند ، و اين به دليل طمعى است كه در طبيعت بشر ، وجود دارد. بنا بر اين ، عملكرد بخيلان، همانند گفتارشان، تشويق كننده و باز دارنده است .


دانشنامه قرآن و حديث 11
346

۸۹.الإمام عليّ عليه السلام :مَن لَم يُعطِ قاعِدا ، مُنِعَ قائِما . ۱

۹۰.عنه عليه السلام :مَن لَم يُعطِ قاعِدا ، لَم يُعطَ قائِما . ۲

2 / 2

ذَمُّ البَخيلِ

الكتاب

«وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ قَالَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لِلَّذِينَ ءَامَنُواْ أَنُطْعِمُ مَن لَّوْ يَشَاءُ اللَّهُ أَطْعَمَهُ» . ۳

«إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ مَن كَانَ مُخْتَالًا فَخُورًا * الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَيَكْتُمُونَ مَا ءَاتَاهُمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ عَذَابًا مُّهِينًا» . ۴

«وَمَاذَا عَلَيْهِمْ لَوْ ءَامَنُواْ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْأَخِرِ وَأَنفَقُواْ مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ» . ۵

1.الكافي : ج ۸ ص ۲۰ ح ۴ عن جابر بن يزيد عن الإمام الباقر عليه السلام ، تحف العقول : ص ۹۵ ، غرر الحكم : ح۸۲۰۰ .

2.نهج البلاغة : الحكمة ۳۹۶ ، عدّة الداعي : ص ۷۳ ، غرر الحكم : ج ۵ ص ۲۴۸ ح ۸۱۹۹ .

3.يس : ۴۷ .

4.النساء : ۳۶ و ۳۷ . وراجع : الحديد: ۲۴ . قوله تعالى : «الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ» الآيَةَ ، أمرُهُمُ النّاسَ بِالبُخلِ إنَّما هُوَ بِسيرَتِهِمِ الفاسِدَةِ وعَمَلَهِم بِهِ ، سَواء أمَروا بِهِ لَفظا أو سَكَتوا ، فَإِنَّ هذِهِ الطّائِفَةَ لِكَونِهِم اُولي ثَروَةٍ ومالٍ يَتَقَرَّبُ إلَيهِمُ النّاسُ ويَخضَعونَ لَهُم ، لِما في طِباعِ النّاسِ مِنَ الطَّمَعِ ، فَفِعلُهُم آمِرٌ وزاجِرٌ كَقَولِهِم (الميزان في تفسير القرآن : ج ۴ ص ۳۵۵) .

5.النساء : ۳۹ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 11
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي؛برنجکار،رضا؛خوش نصيب،مرتضي؛موسوي،رسول؛افقي،رسول؛طباطبايي،محمود؛وهّابي،محمّد رضا؛شيخي،حميد رضا؛آژير،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 343626
صفحه از 586
پرینت  ارسال به