221
دانشنامه قرآن و حديث 9

خداى متعال، بار مسئوليت تبليغ رسالت پيامبر خدا صلى الله عليه و آله را پس از وى، به صورت خاص، بر عهده آنان نهاده است؛ و اينك برخى قرائن اين تفسير:

يك . سياق آيه تطهير

مقتضاى تأمّل در سياق آيه تطهير، اين است كه مقصود از «اهل بيت» در اين آيه ، مطلق خاندان پيامبر نيستند ؛ زيرا ضميرهايى كه در آيات قبل و بعد آمده، همه به صورت ضمير «جمع مؤنّث» اند ، در حالى كه ضماير اين آيه ، همه به صورت «جمع مذكّر» اند و اين نشان مى دهد كه مقصود از آن، شمار خاصّى از خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله اند و نه همه آنان ـ كه شامل همسران ايشان هم بشود ـ . ۱

دو . مضمون آيه تطهير

آيه تطهير با كلمه «إنّما» ـ كه مفهوم «حصر» را مى رساند ـ آغاز شده و بر اين مطلب، دلالت دارد كه موهبت «طهارت كامل از پليدى هاى ظاهرى و باطنى»، ويژه اهل بيت است.
جمله «يريد اللّه ...» نيز اشاره به اين دارد كه خداوند متعال تكوينا اراده نموده كه كسى از خاندان رسالت، از هر گونه آلودگى پاك باشند ؛ زيرا اراده تشريعى پروردگار بر لزوم طهارت از پليدى ها ، ويژه اهل بيت عليهم السلام نيست؛ زيرا خداوند منّان از همه انسان ها خواسته كه خود را از انواع آلودگى ها پاك نگه دارند .
بر اين اساس و با عنايت به اين كه اراده تكوينى خداوند متعال، تخلّف ناپذير است ، فضيلت بى بديلِ «طهارت كامل» ياد شده در آيه تطهير ، شامل نزديكان كافر و مشرك پيامبر صلى الله عليه و آله نيست؛ بلكه اختصاص به پاكان از خاندان رسالت دارد . بنا بر اين ، مقتضاىِ مضمون آيه تطهير ، اين است كه مقصود از «اهل بيت»، تنها شمارى از خاندان رسالت است كه از طهارت مطلق برخوردارند .

1.اين آيه از جهت سياق، نظير آيه ۲۸ ـ ۲۹ سوره يوسف عليه السلام است: «إِنَّهُ مِن كَيْدِكُنَّ إِنَّ كَيْدَكُنَّ عَظِيمٌ * يُوسُفُ أَعْرِضْ عَنْ هَذَا وَ اسْتَغْفِرِى لِذَنبِكِ إِنَّكِ كُنتِ مِنَ الْخَاطِئينَ » .


دانشنامه قرآن و حديث 9
220

2 . در داستان ابراهيم عليه السلام ، آن گاه كه همسرش از بشارت فرشتگان، شگفت زده شد و فرشتگان به او گفتند :
«رَحْمَتُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ .۱
رحمت خداوند و بركت هاى او بر شما خانواده!»
.
3 . در سوره احزاب در ادامه توصيه هايى به همسران پيامبر صلى الله عليه و آله با ضميرهاى جمع مؤنّث ، يكباره پيامبر صلى الله عليه و آله را مخاطب قرار مى دهد و با ضمير جمع مذكّر مى فرمايد :
«إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا .۲
خداوند، خواسته است كه پليدى را تنها از شما اهل بيت بزدايد و شما را كاملاً پاك گرداند»
.
بى ترديد، مقصود از «اهل بيت» در اين جا كسانى اند كه آيه تطهير در شأن آنهاست . اكنون اصلى ترين مسئله اين است كه ببينيم اينان چه كسانى هستند.

قرائنى در تفسير «اهل بيت»

با تأمّل در مدلول سياق آيه تطهير و مضمون آن ، و نيز اقداماتى كه پيامبر خدا در تفسير آن و معرّفى اهل بيت خود انجام داده و قرائن ديگرى كه به آن اشاره مى شود ، ترديدى باقى نمى ماند كه مقصود از «اهل بيت» در آيه ياد شده، اهل بيتِ شخصيت حقيقى پيامبر صلى الله عليه و آله نيستند؛ بلكه اهل بيتِ شخصيت حقوقى و عنوانى پيامبر صلى الله عليه و آله اند؛ يعنى شمار خاصّى از خاندان پيامبر خدا صلى الله عليه و آله كه هدايت و رهبرى امّت پس از ايشان به آنها سپرده شده است.
به عبارت ديگر، مقصود، اهل بيتِ نبوّت و رسالت پيامبر صلى الله عليه و آله اند؛ همان كسانى كه

1.هود : آيه ۷۳ .

2.احزاب : آيه ۳۳ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 9
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي؛طباطبايي،سيد محمد کاظم؛افقي،رسول؛موسوي،سيد رسول؛شيخي،حميد رضا؛آژير،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 133263
صفحه از 611
پرینت  ارسال به