229
دانشنامه قرآن و حديث 9

تطهير دنبال آيات مربوط به همسران پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نازل شده است ، و از مفسّران هم، حتّى يك نفر، اين سخن را نگفته است . كسانى هم كه گفته اند آيه مورد بحث، مخصوص همسران پيامبر خدا صلى الله عليه و آله است ـ چنان كه به عكرمه و عروه نسبت داده شده ـ ، نگفته اند آيه تطهير همراه با آيات مربوط به همسران پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شده است .
بنا بر اين ، بايد گفت : آيه تطهير از جهت نزول، جزو آيات مربوط به همسران پيامبر صلى الله عليه و آله و متّصل به آنها نيست ، و قرار گرفتن آن در ميان آن آيات، يا به دستور پيامبر صلى الله عليه و آله بوده و يا بعد از رحلت ايشان به هنگام گردآورى قرآن ، ضمن آن آيات قرار گرفته است .
مؤيّد اين سخن، آن است كه اگر اين قسمت از آيه «وَ قَرْنَ فِى بُيُوتِكُنَّ» ـ كه در حال حاضر، جزو آن است ـ حذف شود ، آيه ياد شده با آيه بعدى كاملاً منسجم است و به نظر نمى رسد چيزى از آن حذف شده باشد ... . ۱
اكنون ، متن آيات و احاديثى كه مى توانند در شناخت هر چه بيشتر مفهوم «اهل بيت» در آيه تطهير به ما كمك كنند ، با نظامى نو و تحليل هاى مورد نياز ، ارائه مى گردد .

1.ر . ك : الميزان فى تفسير القرآن : ج ۱۶ ص ۳۳۰ .


دانشنامه قرآن و حديث 9
228

نازل شده است و منظور از «اهل بيت» آنان اند . ۱
البتّه در ميان اهل سنّت، آراى ديگرى نيز در تفسير «اهل بيت» در آيه تطهير، وجود دارد ، كه عبارت اند از :
1 . مقصود، همسران پيامبر صلى الله عليه و آله اند .
2 . مقصود، همسران پيامبر صلى الله عليه و آله و نيز على و فاطمه و حسن و حسين عليهم السلام اند .
3 . مقصود، همه خاندان پيامبر صلى الله عليه و آله اعم از همسران ، فرزندان ، نزديكان و حتّى خدمتكاران منزل ايشان اند .
4 . مقصود ، همه كسانى اند كه صدقه بر آنها حرام است . ۲
با تأمّل در آنچه در تبيين معناى «اهل بيت» بيان شد ، مشخّص مى گردد كه هيچ يك از اين آرا قابل قبول نيستند . تنها پرسشى كه در باره آيه تطهير به ذهن مى آيد، اين است كه: چرا در ميان بيان وظايف همسران پيامبر صلى الله عليه و آله ، مطلبى آمده كه شامل همسران پيامبر صلى الله عليه و آله نمى شود؟
به اين پرسش، پاسخ هايى داده شده، از جمله اين كه: اين، تنها مورد نيست كه در قرآن، آياتى در كنار هم قرار دارند كه مسائل مختلفى را بيان مى كنند و قرآن، آكنده از اين گونه موارد است . همچنين در كلام فصحاى عرب و اشعار آنان نيز نمونه هاى فراوانى از اين دست ديده مى شود .
علّامه طباطبايى نيز در پاسخ به اين پرسش فرموده : هفتاد روايت در شأن نزول آيه تطهير نقل شده كه در ميان آنها حتّى يك روايت وجود ندارد كه بگويد : آيه

1.البتّه پيروان اهل بيت عليهم السلام معتقدند كه «اهل بيت» بر يازده امام از فرزندان امام على عليه السلام نيز اطلاق مى گردد .

2.براى آگاهى بيشتر از اين چهار نظريه، ر . ك : دائرة المعارف بزرگ اسلامى : ج ۱۰ ص ۴۶۵ ـ ۴۶۶ و همين دانش نامه : ج ۹ ص ۳۰۱ ح ۷۰ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 9
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودي،عبدالهادي؛طباطبايي،سيد محمد کاظم؛افقي،رسول؛موسوي،سيد رسول؛شيخي،حميد رضا؛آژير،حميد رضا
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 137041
صفحه از 611
پرینت  ارسال به