مقصود از آنچه امام حسن مجتبى عليه السلام در تبيين تفاوت ايمان و يقين فرموده ، چيست . متن حديث ، چنين است :
لِأَنَّ الإِيمانَ ما سَمِعناهُ بِآذانِنا وَ صَدَّقناهُ بِقُلوبِنا ، وَ اليَقينَ ما أبصَرناهُ بِأَعيُنِنا وَ استَدلَلنا بِهِ عَلى ما غابَ عَنّا .۱
زيرا ايمان ، همان چيزى است كه با گوش هايمان شنيده ايم و با دل هايمان تصديق كرده ايم ؛ ولى يقين ، آن چيزى است كه با چشم هايمان ديده ايم و با آن ، به چيزى پى برده ايم كه از ما پنهان است .
و به تعبير ديگر ، ايمان ، از راه استدلال و برهان ، به دل ، راه مى يابد و يقين ، از راه شهود و عرفان .
شش . آنچه ايمان به آن ، ضرورى است
از منظر قرآن كريم ، امورى كه ايمان به آنها واجب و ضرورى است ، عبارت اند از : خدا ، غيب ، فرشتگان ، كتب آسمانى ، انبياى الهى ، خاتم انبيا محمّد صلى الله عليه و آله ، آنچه بر پيامبر خدا نازل شده ، و قيامت . فصل دوم ، اختصاص به تبيين اجمالىِ اين امور دارد .
در اين باره ، چند نكته قابل توجّه است :
1 . ايمان به غيب و محدود ندانستن هستى به محسوسات ، اساسى ترين اصل در جهان بينى دينى به شمار مى آيد و نخستين نقطه اى است كه اهل ايمان را از منكران خدا و وحى و قيامت ، جدا مى كند . از اين رو ، قرآن آن را نخستين ويژگىِ پرهيزگاران دانسته است . ۲
2 . ايمان به خدا ، شامل ايمان به يگانگى ، عدالت و ساير صفات الهى نيز هست .
