كه «قَلبُ المُؤمِنِ عَرشُ الرَّحمنِ ؛ دل مؤمن ، عرش خداست» و «المُؤمِنُ أعظَمُ حُرمَةً عِندَ اللّهِ مِنَ الكَعبَةِ وَ مِنَ المَلَكِ المُقَرَّبِ ؛ حرمت مؤمن در پيشگاه خداوند ، بالاتر از حرمت كعبه و فرشته مقرّب است» و «أطيَبُ الأَشياءِ ريحا فِى الآفاقِ ؛ خوش بوترين چيز در عالم است» و ... .
همچنين روايت شده كه زندگى اهل ايمان در روى زمين ، بركات فراوانى براى نظام هستى و جامعه بشر دارد .
با تأمّل در رواياتى كه بر ارزش ايمان و مؤمن دلالت دارند ، روشن مى شود كه همه اين فضيلت ها براى مطلق ايمان و مؤمن نيست ؛ بلكه ايمان درجاتى دارد كه ميزان ارزش آن ، وابسته به درجه آن است و هر چه مؤمن از نظر اخلاقى و عملى پيشرفت كند ، به مراتب بالاترى از فضايل ذكر شده دست مى يابد . نصوصى كه بر اين معانى دلالت دارد، در فصل سوم خواهند آمد .

هشت . مبادى ايمان

از نگاه قرآن و حديث ، ايمان ، ريشه در فطرت و سرشت انسان دارد . عقل ، علم و وحى نيز از درون و بيرون ، به شكوفايى فطرت ايمان ، مدد مى رسانند . افزون بر اين ، كسانى كه از حجّت عقل و وحى پيروى كنند ، مشمول هدايت هاى ويژه الهى قرار مى گيرند و با كمك توفيق خداوند متعال ، به مراتب عالى ايمان دست مى يابند . در فصل چهارم، آيات و احاديثى كه بر اين نكات دلالت دارند ، عرضه خواهند شد .

نُه . پايدارى و ناپايدارى ايمان

يكى از نكات تنبّه آفرينى كه در احاديث اهل بيت عليهم السلام مورد توجّه قرار گرفته است ، تقسيم بندى ايمان به پايدار و ناپايدار است .

3 . وجوب ايمان به آنچه بر پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نازل شده ، ايجاب مى كند كه پيروان ايشان به ساير حقايقى نيز كه ايشان اعتقاد به آنها را ضرورى دانسته ، ايمان داشته باشند ، مانند: ايمان به خاتميت نبوّت ايشان ، ولايت اهل بيت عليهم السلام ، قضا و قدر ، معراج ، سؤال قبر ، بهشت و دوزخ ، و نيز ايمان به اعمالى چون نماز و روزه و حج ، كه انجام دادن آنها را واجب دانسته است .
4 . همه آنچه ايمان به آن در اسلام واجب است ، به دو اصل باز مى گردد : توحيد و نبوّت ؛ ليكن در مكتب پيروان اهل بيت عليهم السلام ، افزون بر اين ، ايمان به عدل الهى و امامت اهل بيت عليهم السلام نيز ـ به دليل اهمّيت و نقش آنها در سازندگىِ فرد و جامعه ـ از اصول دين شناخته شده اند . ^۱
5 . در ايمان به فرشتگان ، انبياى الهى ، كتاب هاى آسمانى و امثال آن ، اعتقاد تفصيلى به خصوصيات فرشتگان ، عدد انبيا و تعداد كتب آسمانى ـ كه دليل قطعى از قرآن و احاديث ، بر آنها دلالت ندارد ـ ضرورى نيست و اعتقاد اجمالى به آنها كافى است .

هفت . ارزش ايمان

احاديث اسلامى ، در تبيين ارزش ايمان ، نكات قابل تأمّلى را مطرح كرده اند ، مانند : «أحَبُّ الأَشياءِ إلَى اللّهِ ؛ محبوب ترين چيز در نزد خداوند» ، «لا يُعطيهِ إلّا مَن أحَبَّهُ ؛ آن را جز به كسانى كه دوستشان داشته باشد، نمى دهد» ، «أعلى غايةٍ ؛ برترين غايت» ، «أعلَى الشَّرَفِ ؛ بالاترين شرف» ، «أفضَلُ الذَّخيرَةِ ؛ بهترين اندوخته» و «ثَمَنُ الجَنَّةِ ؛ بهاى بهشت» .
همچنين در باره عظمت اهل ايمان و جايگاه آنان نزد خداوند منّان ، روايت شده