جامعه ، مورد تأكيد احاديث اسلامى است و «اولياى خدا» و «فرمانبَران او» و «اهل ايمان» و «خردمندان» و «دوستان نيك سيرت» و «اهل مدارا» ، به عنوان شمارى از مصاديق انسان هاى شايسته اُنس گرفتن ، معرّفى شده اند .

6 . عوامل و آفات اُنس

در احاديث اسلامى ، «حُسن خُلق» و «حُسن معاشرت» و «نرم خويى» و «نيكى» و «استمداد از خداوند متعال» ، عوامل اُنس شمرده شده اند و در مقابل ، از «بداخلاقى» به عنوان آفت اُنس ، ياد شده است .
گفتنى است كه اسباب و آفات اُنس ، در مواردى كه به آنها اشاره شد ، منحصر نيستند ؛ بلكه همه آنچه در احاديث اسلامى به عنوان عامل دوستى و اُلفتْ مطرح شده اند ، عامل اُنس نيز محسوب مى شوند و همه آنچه آفت دوستى و الفت شمرده شده ، آفت انس نيز هستند . ^۱

7 . اُنس هاى نيكو و نكوهيده

افزون بر توصيه به اُنس داشتن با انسان هاى شايسته ، در احاديث اسلامى ، مأنوس شدن با همه ارزش هاى اخلاقى و عملى (مانند اُنس گرفتن با : قرآن ، كتاب ، علم ، حق ، تقوا ، ياد نعمت هاى الهى ، ياد آخرت) و نيز اُنس گرفتن با آنچه افراد جاهل از آن وحشت دارند ، مورد تأكيد قرار گرفته است .
در مقابل ، اُنس يافتن با افراد جاهل و ناشايسته و دل بستگى به انواع ضدّ ارزش هاى اخلاقى و عملى (مانند : دل بستگى به هوس هاى نامشروع و دل بستگى به دنيا) ، از نظر اسلام ، نكوهيده است .

كَيفَ يَأنِسُ بِاللّهِ مَن لا يَستَوحِشُ مِنَ الخَلقِ ؟!^۱
چگونه با خدا مأنوس شود كسى كه از خلق نمى رمد ؟!
بى ترديد ، مقصود از «خَلق» در اين حديث و احاديث مشابه ، ذاكران (ياد كنندگان خدا) نيستند ؛ زيرا معاشرت با اهل ذكر ، خود ، عاملى مستقل براى ياد خدا كردن و اُنس گرفتن با اوست ؛ ^۲ بلكه مقصود ، اجتناب از معاشرت با مردم غافل است .
سوم . استمداد از خداوند متعال . اهل بيت عليهم السلام خود ، مكرّر از خدا اين تقاضا را داشته اند كه «اللّهُمَّ اجعَلنا ... آنِسينَ بِكَ» ^۳ يا «آنِسنى بِكَ يا كَريمُ» ^۴ يا «و اجعل اُنسى بِكَ» . ^۵ نيز در دعايى كه در صحيفه سجاديّه از امام زين العابدين عليه السلام نقل شده ، امام عليه السلام وحشت از انسان هاى بد و غافل و نيز انس با خدا و اوليايش را يك جا از خداوند متعال مى خواهد و مى فرمايد :
وَ ألبِس قَلبِىَ الوَحشَةَ مِن شِرارِ خَلقِكَ وَ هَب لِىَ الاُنسَ بِكَ وَ بِأَولِيائِكَ وَ أهلِ طاعَتِكَ .^۶
جامه گريز از بدان خَلقت را بر قلب من بپوشان و اُنس به خودت و اوليا و اهل طاعتت را به من عطا فرما .

5 . انس گرفتن با مردمان شايسته

اُنس گرفتن با انسان هاى شايسته ، به دليل نقش آن در سازندگى مادّى و معنوى