443
دانشنامه قرآن و حديث 6

۲۸۸.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس از ميان مسلمانان كارگزارى بر گمارد ، در حالى كه مى داند در ميان آنان ، شايسته تر از او به اين كار و داناتر به كتاب خدا و سنّت پيامبرش وجود دارد ، بى گمان ، به خدا و پيامبر او و همه مسلمانان خيانت ورزيده است .

۲۸۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس جوانى را بر گروهى بگمارد كه در آن گروه ، خداپسندتر از او نيز وجود دارد ، به خدا خيانت ورزيده است .

۲۹۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ از نامه اى كه به عتّاب بن اُسيد ، در هنگام گماشتن او بر مكّيان ، نوشت ـ :محمّد، پيامبر خدا ، زمام احكام و مصالح شما را به عتّاب بن اسيد سپرد و به او مأموريت داد تا بى خبرانِ شما را آگاه گردانَد، و نادانانتان را دانش آموزد ، و كژىِ سست عنصرانِ شما را راست كند ، و آن كسانِ شما را كه از آداب الهى به دورند ، ادب آموزد . و او را به اين دليل برگزيده است كه مى داند او بر شما برترى دارد... و هيچ يك از شما را نسزد كه به دليل كم سن و سال بودنش ، ۱ اعتراض كند ؛ چرا كه بزرگ تر ، برتر نيست ؛ بلكه برتر ، بزرگ تر است .

۲۹۱.امام على عليه السلامـ در نامه اى كه هنگام گماشتن مالك اَشتر بر مصر ، به او نوشت ـ :ديگر آن كه : در باره كارگزارانت بينديش و آنان را بيازماى و به كار بگمار ، و جانبدارانه و خودكامانه به كارشان مگمار ؛ زيرا اين دو (جانبدارى و خودكامگى) ، كانون انواع ستم و خيانت اند . و آنان را از ميان افراد كار آزموده و باآزرم ، از خاندان هاى درستكار و پيش گام در اسلام ، بر گزين ؛ چرا كه اينان از خُلق و خويى بزرگوارانه تر برخوردارند و آبرومندترند ، و طمعكارى شان كمتر است ، و در كارها دورْانديش ترند .
سپس روزى هاى ايشان را فراخ گردان ؛ زيرا اين كار ، آنان را در اصلاح خويش نيرو مى بخشد و از دست يازيدن به آنچه در اختيار ايشان است ، بى نيازشان مى گرداند و اتمام حجّتى است بر آنان ، اگر از فرمان تو سرپيچى كنند يا به امانتت [كه به ايشان سپرده اى]، دست بيالايند .

ر . ك : دانش نامه امير المؤمنين عليه السلام : ج 4 ص 19 (بخش پنجم / فصل سوم : سياست هاى ادارى / گزينش كارگزاران شايسته) و ص 23 (به كار نگرفتن خائنان و ناتوانان) .

1.به قولى ، او در آن هنگام ، هجده سال و به قولى بيست و اندى سال داشته است .


دانشنامه قرآن و حديث 6
442

۲۸۸.عنه صلى الله عليه و آله :مَنِ استَعمَلَ عامِلاً مِنَ المُسلِمينَ ، وهُوَ يَعلَمُ أنَّ فيهِم أولى بِذلِكَ مِنهُ ، وأعلَمَ بِكتابِ اللّهِ وسُنَّةِ نَبِيِّهِ ؛ فَقَد خانَ اللّهَ ورَسولَهُ وجَميعَ المُسلِمينَ. ۱

۲۸۹.عنه صلى الله عليه و آله :مَنِ استَعمَلَ غُلاما في عِصابَةٍ فيها مَن هُوَ أرضى للّهِِ مِنهُ ، فَقَد خانَ اللّهَ. ۲

۲۹۰.عنه صلى الله عليه و آلهـ مِن كِتابٍ كَتَبَهُ لِعَتّابِ بنِ اُسَيدٍ عَهدا عَلى أهلِ مَكَّةَ ـ :قَد قَلَّدَ مُحَمَّدٌ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله عَتَّابَ بنَ اُسَيدٍ أحكامَكُم ومَصالِحَكُم ، [و] ۳ قَد فَوَّضَ ۴ إلَيهِ تَنبيهَ غافِلِكُم ، وتَعليمَ جاهِلِكُم ، وتَقويمَ أوَدِ مُضطَرِبِكُم ، وتَأديبَ مَن زالَ عَن أدَبِ اللّهِ مِنكُم ، لِما عَلِمَ مِن فَضلِهِ عَلَيكُم . . . ولا يَحتَجَّ مُحتَجٌّ مِنكُم في مُخالَفَتِهِ بِصِغَرِ سِنِّهِ ، فَلَيسَ الأَكبَرُ هُوَ الأَفضَلَ ، بَلِ الأَفضَلُ هُوَ الأَكبَرُ. ۵

۲۹۱.الإمام عليّ عليه السلامـ مِن كِتابٍ كَتَبَهُ لِلأَشتَرِ لَمّا وَلّاهُ عَلى مِصرَ ـ :ثُمَّ انظُر في اُمورِ عُمّالِكَ فَاستَعمِلهُمُ اختِبارا ، ولا تُوَلِّهِم مُحاباةً ۶ وأثَرَةً ۷ ، فَإِنَّهُما جِماعٌ مِن شُعَبِ الجَورِ وَالخِيانَةِ ، وتَوَخَّ مِنهُم أهلَ التَّجرِبَةِ وَالحَياءِ ، مِن أهلِ البُيوتاتِ الصّالِحَةِ ، وَالقَدَمِ فِي الإِسلامِ المُتَقَدِّمَةِ ، فَإِنَّهُم أكرَمُ أخلاقا ، و أصَحُّ أعراضا ، وأقَلُّ فِي المَطامِعِ إشراقا ، وأبلَغُ في عَواقِبِ الاُمورِ نَظَرا .
ثُمَّ أسبِغ ۸ عَلَيهِمُ الأَرزاقَ ؛ فَإِنَّ ذلِكَ قُوَّةٌ لَهُم عَلَى استِصلاحِ أنفُسِهِم ، وغِنىً لَهُم عَن تَناوُلِ ما تَحتَ أيديهِم ، وحُجَّةٌ عَلَيهِم إن خالفوا أمرَكَ أو ثَلَموا أمانَتَكَ. ۹

راجع : موسوعة الإمام علي بن أبي طالب عليه السلام : ج 2 ص 395 (القسم الخامس / الفصل الثالث: السياسة الادارية / انتخاب العمال الصالحين) و ص 397 (عدم استعمال الخائن والعاجز) .

1.السنن الكبرى : ج ۱۰ ص ۲۰۱ ح ۲۰۳۶۴ ، تاريخ بغداد : ج ۶ ص ۷۶ الرقم ۳۱۱۲ نحوه ، كنز العمّال :ج ۶ ص ۷۹ ح ۱۴۹۱۹ نقلاً عن مسلم وأبي داود وكلّها عن ابن عبّاس .

2.المناقب لابن شهر آشوب : ج ۱ ص ۲۵۸ عن أبي ذرّ ، بحار الأنوار : ج ۲۳ ص ۷۵ ح ۲۴ .

3.الزيادة من بحار الأنوار .

4.فَوَّضَ إليه الأمر : إذا ردّه إليه وجعله الحاكم فيه (النهاية : ج ۳ ص ۴۷۹ «فوض») .

5.التفسير المنسوب إلى الإمام العسكري عليه السلام : ص ۵۵۶ ح ۳۲۹ عن الإمام العسكري عن الإمام زين العابدين عليهماالسلام ، بحار الأنوار : ج ۲۱ ص ۱۲۳ ح ۲۰ .

6.حاباهُ محاباةً : اختصَّهُ ، ومالَ إليه (القاموس المحيط : ج ۴ ص ۳۱۵ «حبا») .

7.راجع : هذه الموسوعة : ج ۱ ص ۱۶۱ (الاستئثار) .

8.أسبَغَ عليه : أي أنفقَ عليه تمامَ ما يحتاج إليه ووَسَّعَ عليه فيها (النهاية : ج ۲ ص ۳۳۸ «سبغ») .

9.نهج البلاغة : الكتاب ۵۳ ، تحف العقول : ص ۱۳۷ ، دعائم الإسلام : ج ۱ ص ۳۶۱ كلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج ۳۳ ص ۶۰۵ ح ۷۴۴ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 6
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛سبحاني نيا،محمّد تقي؛طباطبايي،سيد محمد کاظم؛برنجکار،رضا؛شيخي،حميد رضا؛خداياري،علي نقي
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 117903
صفحه از 576
پرینت  ارسال به