455
دانشنامه قرآن و حديث 6

۳۱۱.امام على عليه السلام :والى نبايد به سبب امتيازى كه به دست آورده و يا قدرتى كه در اختيارش نهاده شده است ، رفتارش با رعيّت دگرگونه شود ؛ بلكه بايد نعمتى كه خداوند، قسمت او كرده است ، وى را به بندگان او نزديك تر ، و به برادرانش مهربان تر گرداند .

۳۱۲.امام على عليه السلامـ در حكمت هاى منسوب به ايشان ـ :سزاوار است كه والى ، سه رفتار در پيش بگيرد : به تأخير افكندن مجازات در هنگام چيره گشتن خشم ، درنگ كردن در رأيى كه به نظرش مى رسد ، و شتاب در دادنِ پاداش نيكو به نيكوكار ؛ زيرا در به تأخير افكندن مجازات ، امكان بخشودن است ، و در شِتاب در دادنِ پاداش نيكو ، فرمان بردارى رعيّت ، و در درنگ و تأمّل كردن ، فرصت انديشيدنِ بيشتر و خوشْ فرجامى و روشن شدن حقيقت .

۳۱۳.امام زين العابدين عليه السلامـ در رسالة الحقوق ـ :حقّ حكومتىِ شهروندان بر تو ، آن است كه بدانى آنان به دليل ضعفشان و قدرتمندىِ تو ، رعيّت تو گشته اند . پس بايد با آنان به داد رفتار كنى و برايشان مانند پدرى مهربان باشى و رفتارهاى جاهلانه آنان را ببخشى و زود كيفرشان ندهى ، و به شكرانه قدرتى كه خداوند عز و جل به تو بر آنان داده است ، او را سپاس گويى .

۳۱۴.امام زين العابدين عليه السلام :حقوق حكومتىِ شهروندان بر تو ، آن است كه بدانى تو به لطف قدرتى كه بر آنان دارى ، آنان را شهروند خود ساخته اى ، و آنچه ايشان را در جايگاه شهروند تو قرار داده ، ضعف و ناتوانىِ آنهاست . پس چه كسى بيشتر از آن كه ضعف و ناتوانى اش تو را از وى بى نياز ساخته ـ تا جايى كه او را در موقعيّت شهروندِ تو قرار داده و فرمان تو را بر او جارى ساخته است ، آن سان كه در برابر تو ، هيچ توش و توان دفاع ندارد و در قبال قدرت تو ، از هيچ كس جز خدا يارى نمى تواند جُست ـ ، سزاوار مهربانى و توجّه و بردبارى است ! و براى تو ـ كه چون دانستى خداوند عز و جل چنين قدرت و توان مقهور كننده اى را به تو عطا فرموده است ـ چه سزاوار است كه سپاس گزار خدا باشى ! و هر كه خدا را سپاس گزارد ، [خداوند ، ]نعمتى را كه به او داده است ، فزونى مى بخشد ، و البتّه هيچ نيرويى نيست ، مگر از سوى خداوند .


دانشنامه قرآن و حديث 6
454

۳۱۱.عنه عليه السلام :إنَّ حَقّا عَلَى الوالي ألّا يُغَيِّرَهُ عَلى رَعِيَّتِهِ فَضلٌ نالَهُ ، ولا طَولٌ ۱ خُصَّ بِهِ ، وأن يَزيدَهُ ما قَسَمَ اللّهُ لَهُ مِن نِعمَةٍ دُنُوّا مِن عِبادِهِ ، وعَطفا عَلى إخوانِهِ. ۲

۳۱۲.عنه عليه السلامـ فِي الحِكَمِ المَنسوبَةِ إلَيهِ ـ :يَنبَغي لِلوالي أن يعمَلَ بِخِصالٍ ثَلاثٍ : تَأخيرِ العُقوبَةِ مِنهُ في سُلطانِ الغَضَبِ ، وَالأَناةِ فيما يَرتَئيهِ مِن رَأيٍ ، وتَعجيلِ مُكافَأَةِ المُحسِنِ بِالإِحسانِ ؛ فَإِنَّ في تَأخيرِ العُقوبَةِ إِمكانَ العَفوِ ، وفي تَعجيلِ المُكافَأَةِ بِالإِحسانِ طاعَةَ الرَّعِيَّةِ ، وفِي الأَناةِ انفِساحَ الرَّأيِ وَحَمدَ العاقِبَةِ ووُضُوحَ الصَّوابِ. ۳

۳۱۳.الإمام زين العابدين عليه السلامـ في رِسالَةِ الحُقوقِ ـ :وأمَّا حَقُّ رَعِيَّتِكَ بِالسُّلطانِ ، فَأَن تَعلَمَ أنَّهُم صاروا رَعِيَّتَكَ لِضَعفِهِم وقُوَّتِكِ ، فَيَجِبُ أن تَعدِلَ فيهِم وتَكونَ لَهُم كَالوالِدِ الرَّحيمِ ، وتَغفِرَ لَهُم جَهلَهُم ، ولا تُعاجِلَهُم بِالعُقوبَةِ ، وتَشكُرَ اللّهَ عز و جل عَلى ما آتاكَ مِنَ القُوَّةِ عَلَيهِم. ۴

۳۱۴.عنه عليه السلام :أمّا حُقوقُ رَعِيَّتِكَ بِالسُّلطانِ ، فَأَن تَعلَمَ أنَّكَ إنَّمَا استُرعيتَهُم بِفَضلِ قُوَّتِكَ عَلَيهِم ، فَإِنَّهُ إنَّما أحَلَّهُم مَحَلَّ الرَّعِيَّةِ لَكَ ضَعفُهُم وذُلُّهُم . فَما أولى مَن كَفاكَهُ ضَعفُهُ وذُلُّهُ حَتّى صَيَّرَهُ لَكَ رَعِيَّةً ، وصَيَّرَ حُكمَكَ عَلَيهِ نافِذا ، لا يَمتَنِعُ مِنكَ بِعِزَّةٍ ولا قُوَّةٍ ، ولا يَستَنصِرُ فيما تَعاظَمَهُ مِنكَ إلَا بِاللّهِ ـ بِالرَّحمَةِ وَالحِياطَةِ وَالأَناةِ ، وما أولاكَ إذا عَرَفتَ ما أعطاكَ اللّهَ مِن فَضلِ هذِهِ العِزَّةِ وَالقُوَّةِ الَّتي قَهَرتَ بِها أن تَكونَ للّهِِ شاكِرا ، ومَن شَكَرَ اللّهَ أعطاهُ فيما أنعَمَ عَلَيهِ ، ولا قُوَّةَ إلّا بِاللّهِ. ۵

1.الطَولُ : القُدرة والغنى والسعة (القاموس المحيط : ج ۴ ص ۹ «طال») .

2.نهج البلاغة : الكتاب ۵۰ ، وقعة صفّين : ص ۱۰۷ نحوه ، بحار الأنوار : ج ۳۳ ص ۴۶۹ ح ۶۸۲ .

3.شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد : ج ۲۰ ص ۲۶۹ ح ۱۱۷ .

4.كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۲ ص ۶۲۱ ح ۳۲۱۴ عن ثابت بن دينار ، الخصال : ص ۵۶۷ ح ۱ عن أبي حمزة الثمالي ، بحار الأنوار : ج ۷۴ ص ۵ ح ۱ .

5.تحف العقول : ص ۲۶۱ ، بحار الأنوار : ج ۷۴ ص ۱۴ ح ۲.

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 6
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛سبحاني نيا،محمّد تقي؛طباطبايي،سيد محمد کاظم؛برنجکار،رضا؛شيخي،حميد رضا؛خداياري،علي نقي
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 119229
صفحه از 576
پرینت  ارسال به