471
دانشنامه قرآن و حديث 6

ح ـ پرداخت بدهى تنگ دستان

۳۴۲.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر كس مالى بر جاى بگذارد ، از آنِ وارثان اوست ، و هر كس عائله اى بر جاى بگذارد ، بر عهده ماست . ۱

۳۴۳.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هر بدهكارى كه بدهىِ خويش را نزد حكمرانى از حكمرانان مسلمانان ببرد و تنگ دستىِ او براى حكمران ثابت شود ، آن بدهكار از بدهكارى اش تبرئه مى شود و بدهىِ او ، بر عهده حكمران مسلمانان خواهد بود و بايد آن را از بيت المال مسلمانان كه در اختيار اوست ، پرداخت كند .

۳۴۴.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ بارها مى فرمود ـ :من در كار هر مؤمنى ، از خودِ او سزاوارترم . هر كس مالى بر جاى بگذارد ، از آنِ خانواده اوست ، و هر كس بدهى يا عائله اى بر جاى نهد ، به من مربوط مى شود و [مسئوليت آن ]بر عهده من است .

۳۴۵.پيامبر خدا صلى الله عليه و آلهـ بارها مى فرمود ـ :من در كار هر مؤمنى ، از خود او سزاوارترم . بنا بر اين ، هر مردى بميرد و قرضى بر جاى نهد ، [پرداخت آن ]بر عهده من است ، و هر كس مالى بر جاى نهد ، از آنِ وارثان اوست .

۳۴۶.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :هيچ مؤمنى نيست ، مگر آن كه من در دنيا و آخرت در كارِ او سزاوارترم . اگر خواستيد ، [در قرآن] بخوانيد : «پيامبر ، در كارِ مؤمنان ، از خود آنان سزاوارتر است» . پس هر مؤمنى بميرد و مالى بر جاى نهد ، بازماندگان او ـ هر كه باشند ـ وارث آن اند ، و هر كس بدهى يا عائله اى بر جاى نهاد ، نزد من آيد ؛ زيرا من سرپرست او هستم .

1.يعنى : سرپرستىِ او و تأمين زندگى و بدهى هايش ، برعهده ماست .


دانشنامه قرآن و حديث 6
470

ح ـ قَضاءُ دَينِ المُعسِرِ

۳۴۲.رسول اللّه صلى الله عليه و آله :مَن تَرَكَ مالاً فَلِوَرَثَتِهِ ، ومَن تَرَكَ كَلّاً ۱ فَإِلَينا. ۲

۳۴۳.عنه صلى الله عليه و آله :ما مِن غَريمٍ ذَهَبَ بِغَريمِهِ إلى والٍ مِن وُلاةِ المُسلِمينَ وَاستَبانَ لِلوالي عُسرَتُهُ ، إلّا بَرِئَ هذَا المُعسِرُ مِن دَينِهِ ، وصارَ دَينُهُ عَلى والِي المُسلِمينَ فيما في يَدَيهِ مِن أموالِ المُسلِمينَ. ۳

۳۴۴.عنه صلى الله عليه و آلهـ أنَّهُ كانَ يَقولُ ـ :أنَا أولى بِكُلِّ مُؤمِنٍ مِن نَفسِهِ ، مَن تَرَكَ مالاً فَلِأَهلِهِ ، ومَن تَرَكَ دَينا أو ضَياعا ۴ فَإِلَيَّ وعَلَيَّ. ۵

۳۴۵.عنه صلى الله عليه و آلهـ أنَّهُ كانَ يَقولُ ـ :أنَا أولى بِكُلِّ مُؤمِنٍ مِن نَفسِهِ ، فَأَيُّما رَجُلٍ ماتَ وتَرَكَ دَينا فَإِلَيَّ ، ومَن تَرَكَ مالاً فَلِوَرَثَتِهِ. ۶

۳۴۶.عنه صلى الله عليه و آله :ما مِن مُؤمِنٍ إلّا وأنَا أولى بِهِ فِي الدُّنيا وَالآخِرَةِ، اِقرَؤوا إن شِئتُم: «النَّبِىُّ أَوْلَى بِالْمُؤْمِنِينَ مِنْ أَنفُسِهِمْ»۷ ، فَأَيُّما مُؤمِنٍ ماتَ وتَرَكَ مالاً فَليَرِثهُ عَصَبَتُهُ مَن كانوا ، ومَن تَرَكَ دَينا أو ضَياعا فَليَأتِني فَأَنَا مَولاهُ. ۸

1.الكَلُّ : العِيالُ والثِقْلُ (الصحاح : ج ۵ ص ۱۸۱۱ «كلل») .

2.صحيح البخاري : ج ۲ ص ۸۴۵ ح ۲۲۶۸ ، صحيح مسلم : ج ۳ ص ۱۲۳۸ ح ۱۷ ، سنن أبي داود : ج ۳ ص ۱۳۷ ح ۲۹۵۵ ، مسند ابن حنبل : ج ۳ ص۴۷۴ ح ۹۸۸۲ كلّها عن أبي هريرة ، كنز العمّال : ج ۱۱ ص ۷۲ ح ۳۰۶۶۳ نقلاً عن ابن النجّار وراجع : بحار الأنوار : ج ۱۰۳ ص ۱۴۸ ح ۱۵۳ .

3.تفسير القمّي : ج ۱ ص ۹۴ عن عائشة ، بحار الأنوار : ج ۱۰۳ ص ۱۴۸ ح ۱ .

4.الضَّياعُ : العِيالُ (النهاية : ج ۳ ص ۱۰۷ «ضيع») .

5.صحيح مسلم : ج ۲ ص ۵۹۲ ح ۴۳ ، سنن أبي داود : ج ۳ ص ۱۳۷ ح ۲۹۵۴ ، سنن النسائي : ج ۳ ص ۱۸۹ نحوه ، سنن ابن ماجة : ج ۱ ص ۱۷ ح ۴۵ وليس فيه «أنا أولى بكلّ مؤمن من نفسه» و كلّها عن جابر بن عبد اللّه ، كنز العمّال : ج ۱۱ ص ۱۰ ح ۳۰۴۰۴ ؛ الأمالي للمفيد : ص ۱۸۸ ح ۱۴ عن منصور بن أبي يحيى عن الإمام الصادق عليه السلام عنه صلى الله عليه و آله نحوه .

6.سنن أبي داود : ج ۳ ص ۱۳۷ ح ۲۹۵۶ عن جابر بن عبد اللّه ، مسند ابن حنبل : ج ۳ ص ۱۴۱ ح ۷۹۰۴ و ص ۴۹۱ ح ۹۹۹۰ عن أبي هريرة نحوه ، السنن الكبرى : ج ۶ ص ۳۵۲ ح ۱۲۲۱۰ عن المقدام الكندي ، كنز العمّال : ج ۶ ص ۲۴۴ ح ۱۵۵۳۳ ؛ المناقب لابن شهر آشوب : ج ۲ ص ۱۸۷ عن جابرنحوه ، بحار الأنوار : ج ۳۸ ص ۳۳۹ ح ۱۳ .

7.الأحزاب : ۶ .

8.صحيح البخاري : ج ۲ ص ۸۴۵ ح ۲۲۶۹ و ج ۴ ص ۱۷۹۵ ح ۴۵۰۳ ، مسند ابن حنبل : ج ۳ ص ۲۳۳ ح ۸۴۲۶ ، سنن الدارمي : ج۲ ص ۷۱۴ ح ۲۴۹۶ كلاهما نحوه ، السنن الكبرى : ج ۶ ص ۳۹۰ ح ۱۲۳۶۸ كلّها عن أبي هريرة ، كنز العمّال : ج ۱۱ ص ۱۲ ح ۳۰۴۱۱ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 6
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛سبحاني نيا،محمّد تقي؛طباطبايي،سيد محمد کاظم؛برنجکار،رضا؛شيخي،حميد رضا؛خداياري،علي نقي
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 120982
صفحه از 576
پرینت  ارسال به