479
دانشنامه قرآن و حديث 6

۳۵۷.امام على عليه السلامـ در نامه ايشان به قُثَم بن عبّاس ، كارگزار خود در مكّه ـ :امّا بعد ، حج را براى مردم برگزار كن و روزهاى خدا را به يادشان بياور و در بامداد و شامگاه ، براى آنان جلوس كن و به استفتا كنندگان فتوا بده ، و نادانان را بياموز و با دانشمندان به گفتگو بپرداز .

ب ـ مبارزه با روحيه استكبارى

۳۵۸.امام على عليه السلام :از سخيف ترين حالات حكمرانان در نزد مردمان نيك ، آن است كه گمان برده شود آنان دوستدار خودستايى اند ، و رفتارشان بر تكبّر حمل شود .

۳۵۹.امام على عليه السلام :هر كه در حكومتش دچار تكبّر شود ، از حماقت خويش پرده برداشته است .

۳۶۰.امام على عليه السلام :هر كس در حكومتش متكبّرانه رفتار كند ، در هنگام بركنارى اش ، خوارى بسيار مى بيند .

۳۶۱.امام على عليه السلام :تكبّر ورزيدن در زمان حكومت ، مايه خوارى در هنگام بركنار شدن است .

ج ـ مبارزه با انحصارطلبى (ويژه خوارى)

۳۶۲.تفسير القمّىـ به نقل از ابن عبّاس ، در يادكرد از سخنان پيامبر خدا آخرين سفر حجّش ، هنگام بيان نشانه هاى قيامت براى اصحابش و از جمله سلمان ـ :فرمود : «... اى سلمان! در آن زمان (نزديك قيامت) ، گروه هايى بر مردم فرمان روا مى شوند كه اگر سخن بگويند ، آنان را مى كُشند و اگر خاموش بمانند ، حقّ ايشان را [بر خود ]روا مى شمارند تا فَيئشان ۱ را ويژه خود گردانند ، و حرمت آنان را زير پا مى نهند و خون هايشان را مى ريزند و دل هايشان را آكنده از تباهى و وحشت مى سازند ، آن سان كه ايشان را جز مردمانى ترسان و بيمناك و وحشت زده و هراسان نمى بينى» .
سلمان گفت : به راستى چنين خواهد شد ، اى پيامبر خدا؟!
فرمود : «آرى ، سوگند به آن كه جانم در دست اوست» .

1.فى ء ، مالى است كه بدون جنگ و خونريزى ، از كفّار به دست مسلمانان بيفتد .


دانشنامه قرآن و حديث 6
478

۳۵۷.عنه عليه السلامـ في كِتابِهِ إلى قُثَمِ بنِ العَبّاسِ وهُوَ عامِلُهُ عَلى مَكَّةَ ـ :أمّا بَعدُ ، فَأَقِم لِلنّاسِ الحَجَّ وذَكِّرهُم بِأَيَّامِ اللّهِ ، وَاجلِس لَهُمُ العَصرَينِ ، فَأَفتِ المُستَفتِيَ ، وعَلِّمِ الجاهِلَ ، وذاكِرِ العالِمَ. ۱

ب ـ مُكافَحَةُ الاِستِكبارِ

۳۵۸.الإمام عليّ عليه السلام :مِن أسخَفِ حالاتِ الوُلاةِ عِندَ صالِحِ النّاسِ ، أن يُظَنَّ بِهِم حُبُّ الفَخرِ ، ويوضَعَ أمرُهُم عَلَى الكِبرِ. ۲

۳۵۹.عنه عليه السلام :مَنِ اختالَ ۳ في وِلايَتِهِ ، أبانَ عَن حَماقَتِهِ. ۴

۳۶۰.عنه عليه السلام :مَن تَكَبَّرَ في وِلايَتِهِ ، كَثُرَ عِندَ عَزلِهِ ذِلَّتُهُ. ۵

۳۶۱.عنه عليه السلام :التَّكَبُّرُ فِي الوِلايَةِ ، ذُلٌّ فِي العَزلِ. ۶

ج ـ مُكافَحَةُ الاِستِئثارِ

۳۶۲.تفسير القمّي عن ابن عبّاس عن رسول اللّه صلى الله عليه و آلهـ في ذِكرِ أشراطِ السّاعَةِ لِأَصحابِهِ في حَجَّةِ الوَداعِ وفيهِم سَلمانُ ـ :. . . يا سَلمانُ ، فَعِندَها يَليهِم أقوامٌ ، إن تَكَلَّموا قَتَلوهُم ، وإن سَكَتُوا استَباحوا حَقَّهُم لِيَستَأثِروا ۷ أنفُسَهُم بِفَيئِهِم ، ولَيَطَؤُنَّ حُرمَتَهُم ، ولَيَسفِكُنَّ دِماءَهُم ، ولَيَملَؤُنَّ قُلوبَهُم دَغَلاً ورُعبا ، فَلا تَراهُم إلّا وَجِلينَ ۸ خائِفينَ مَرعوبينَ مَرهوبينَ .
قالَ سَلمانُ : وإنَّ هذا لَكائِنٌ يا رَسولَ اللّهِ ؟!
قالَ : إي وَالَّذي نَفسي بِيَدِهِ. ۹

1.نهج البلاغة : الكتاب ۶۷ ، بحار الأنوار : ج ۳۳ ص ۴۹۷ ح ۷۰۲ .

2.الكافي : ج ۸ ص ۳۵۵ ح ۵۵۰ عن جابر عن الإمام الباقر عليه السلام ، نهج البلاغة : الخطبة ۲۱۶ ، بحار الأنوار : ج ۲۷ ص ۲۵۳ ح ۱۴ .

3.الخُيَلاءُ والخِيَلاءُ : الكِبْرُ والعُجْبُ ، يقال : اختال فهو مختال (النهاية : ج ۲ ص ۹۳ «خيل») .

4.غرر الحكم : ج ۵ ص ۳۵۵ ح ۸۷۱۸ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۴۴۰ ح ۷۶۳۵ .

5.غرر الحكم : ج ۵ ص ۳۵۴ ح ۸۷۱۷ ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۴۴۰ ح ۷۶۳۴ .

6.غرر الحكم : ج ۱ ص ۲۴۸ ح ۱۰۰۰ و ج ۳ ص ۳۱۶ ح ۴۵۷۵ وفيه «تكبرك» بدل «التكبّر» ، عيون الحكم والمواعظ : ص ۴۳ ح ۱۰۲۱ .

7.في المصدر : «ليستأثرون» ، والتصويب من بحار الأنوار .

8.الوَجَلُ : الفَزَعُ والخَوفُ (تاج العروس : ج ۱۵ ص ۷۷۱ «وجل») .

9.تفسير القمّي : ج ۲ ص ۳۰۵ ، بحار الأنوار : ج ۶ ص ۳۰۷ ح ۶ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 6
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛سبحاني نيا،محمّد تقي؛طباطبايي،سيد محمد کاظم؛برنجکار،رضا؛شيخي،حميد رضا؛خداياري،علي نقي
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 119181
صفحه از 576
پرینت  ارسال به