۵۲.امام صادق عليه السلامـ در باره اين سخن خداوند متعال كه :«و [ياد كن] آن گاه را كه پروردگارت از پشت هاى بنى آدم ، ذريّه آنان را برگرفت و آنان را بر خودشان گواه ساخت»ـ :اين كار با مشاهده خداوند [به وسيله آنان ]صورت گرفت . بعد ، [خدا] آن مشاهده را از ياد آنان برد ؛ امّا اقرار [به وجودش] را در سينه هايشان تثبيت كرد ، و اگر آن نبود ، هيچ كس آفريدگار و روزى رسان خويش را نمى شناخت ، و اين است معناى سخن خداوند كه : «اگر از آنان بپرسى كه چه كسى آفريدشان ، هر آينه مى گويند : خدا» .

۵۳.تفسير القمّىـ به نقل از ابن مسكان ـ :در باره آيه شريف : «و آن گاه را كه پروردگارت از پشت هاى بنى آدم ، ذريّه آنان را برگرفت و آنان را بر خودشان گواه ساخت كه : آيا من پروردگار شما نيستم؟ گفتند : چرا» از امام صادق عليه السلام پرسيدم و گفتم : اين ، به صورت مشاهده بود؟
فرمود : «آرى . پس شناخت ، صورت پذيرفت ؛ ولى آنها اين صحنه را فراموش كردند و زودا كه به يادش آورند . و اگر آن (پيمان خداشناسى) نبود ، هيچ كس نمى دانست كه آفريدگار و روزى دهنده اش چه كسى است . از ميان ذريّه آدم ، برخى در همان عالم «ذرّ» ، به زبان ، اقرار كردند و به دل ، ايمان نياوردند . از اين رو ، خداوند فرموده است : «اينان به آنچه پيش تر تكذيب كرده بودند ، ايمان نمى آورند» .

۵۴.امام صادق عليه السلام :ما خداوند را بر نعمت هاى سرشار و حجّت هاى رسا و آزمون نيكش نسبت به خاص و عام ، سپاس مى گوييم . يكى از نعمت هاى بزرگ و الطاف سترگ او كه ارزانى داشت ، اين است كه دل هاى مردمان را بر ربوبيّت خويش به اقرار وا داشت ، و بر شناخت خود ، از آنان پيمان گرفت .

۵۲.الإمام الصادق عليه السلامـ في قَولِهِ تَعالى :«وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِن بَنِى ءَادَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنفُسِهِمْ»ـ :كانَ ذلِكَ مُعايَنَةً للّهِِ ، فَأَنساهُمُ المُعايَنَةَ وأَثبَتَ الإِقرارَ في صُدورِهِم ، ولَولا ذلِكَ ما عَرَفَ أَحَدٌ خالِقَهُ ولا رازِقَهُ ، وهُوَ قَولُ اللّهِ : «وَ لَئِن سَأَلْتَهُم مَّنْ خَلَقَهُمْ لَيَقُولُنَّ اللَّهُ»^۱ . ^۲

۵۳.تفسير القمّي عن ابن مسكان عن الإمام الصادق عليه السلامـ في قَولِهِ تَعالى :«وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِن بَنِى ءَادَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُواْ بَلَى»ـ :قال : قُلتُ : مُعايَنَةً كانَ هذا ؟
قالَ : نَعَم ، فَثَبَتَتِ المَعرِفَةُ ونَسُوا المَوقِفَ وسَيَذكُرونَهُ ، ولَولا ذلِكَ لَم يَدرِ أحَدٌ مَن خالِقُهُ ورازِقُهُ ، فَمِنهُم مَن أقَرَّ بِلِسانِهِ فِي الذَّرِّ ولَم يُؤمِن بِقَلبِهِ ، فَقالَ اللّهُ : «فَمَا كَانُواْ لِيُؤْمِنُواْ بِمَا كَذَّبُواْ مِن قَبْلُ»^۳ . ^۴

۵۴.الإمام الصادق عليه السلام :نَحنُ نَحمَدُ اللّهَ عَلَى النِّعَمِ السَّابِغَةِ ، وَالحُجَجِ البالِغَةِ ، وَالبَلاءِ المَحمودِ عِندَ الخاصَّةِ وَالعامَّةِ ، فَكانَ مِن نِعَمِهِ العِظامِ وآلائِهِ الجِسامِ الَّتيأَنعَمَ بِها تَقريرُهُ قُلوبَهُم بِرُبوبِيَّتِهِ ، وأَخذُهُ ميثاقَهُم بِمَعرِفَتِهِ . ^۵