293
دانشنامه قرآن و حديث 5

رضوان اللّه هستند و اين ، بدان معناست كه تنها آنها با معارف اسلامِ ناب آشنايند و بر اساس آموزه هاى وحى ، مى توانند آفريدگار حقيقىِ جهان را به مردم معرّفى كنند و آنان را تا رسيدن به بالاترين مراتب توحيد ، هدايت نمايند . در زيارت جامعه روايت شده از امام هادى عليه السلام ، خطاب به آنان مى گوييم :
بِمُوالاتِكُم عَلَّمَنَا اللّهُ مَعالِمَ دينِنا .۱
به ولايت شما ، خداوند ، معارف دينمان را به ما آموخت .

2 . نقش اهل بيت عليهم السلام در هدايت باطنى انسان

بررسى دقيق متون دينى اسلام در زمينه امامت و رهبرى ، نشان مى دهد كه نقش امامان اهل بيت عليهم السلام و به طور كلّى ، انسان كامل در هر عصرى ـ كه امام آن عصر ناميده مى شود ـ در هدايت انسان ها ، فراتر از نماياندنِ راه كمال مطلق است ؛ بلكه امام ، افزون بر هدايت عام ، افراد مستعد را در پيمودن راه و رساندن به مقصد همراهى مى كند ، بدين معنا كه روح انسان هاى مستعد ، به طور تكوينى در پرتو انوار باطنىِ امام پرورش مى يابد و به سوى كمال مطلق ، ره مى سپارد .
كلينى ، در كتاب ارجمند الكافى ، در بابى كه آن را «امامان ، نور خدايند» ناميده ، شش روايت آورده است كه در آنها كلمه «نور» در شمارى از آيات قرآن كريم ، به امامان اهل بيت عليهم السلام تفسير شده است . از جمله ، روايتى را از ابو خالد كابلى نقل كرده كه مى گويد : از امام باقر عليه السلام در باره اين آيه شريف پرسيدم :
«فَامِنُواْ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ النُّورِ الَّذِى أَنزَلْنَا .۲
به خدا و فرستاده اش و نورى كه فرو فرستاديم ، ايمان بياوريد»
.
امام عليه السلام در پاسخ فرمود :

1.تهذيب الأحكام : ج ۶ ص ۱۰۰ ح ۱۷۷ ، كتاب من لا يحضره الفقيه : ج ۲ ص ۶۱۶ ح ۳۲۱۳ .

2.تغابن : آيه ۸ .


دانشنامه قرآن و حديث 5
292

هر گاه چنين مرتبه اى از اخلاص ، چهل روز تداوم يابد ، دل ، چنان نورانى مى گردد و به معارف حقيقى و ناب دست مى يابد كه چشمه هاى حكمت ، از زبان صاحبِ دل ، جارى مى شوند . پيامبر خدا صلى الله عليه و آله در اين باره مى فرمايد :
ما أَخلَصَ عَبدٌ للّهِِ عز و جل أَربَعينَ صَباحا إِلّا جَرَت يَنابيعُ الحِكمَةِ مِن قَلبِهِ عَلى لِسانِهِ .۱
هيچ بنده اى ، چهل روز براى خدا اخلاص نورزيد ، مگر آن كه چشمه هاى حكمت ، از دلش بر زبانش سرازير شد .
و اگر سالك ، در اين چهل روز ، روزه دار باشد ، بى ترديدْ رسيدن به مقصد ، نزديك تر خواهد بود ، چنان كه از امام على عليه السلام روايت شده است :
مَن أخلَصَ للّهِِ أربَعينَ صَباحا ، يَأكُلُ الحَلالَ ، صائِما نهارَهُ ، قائِما لَيلَهُ ، أجرَى اللّهُ سُبحانَهُ يَنابيعَ الحِكمَةِ مِن قَلبِهِ عَلى لِسانِهِ .۲
هر كس چهل روز براى خدا اخلاص بورزد ، حلال بخورد ، روزه بگيرد و شب زنده دارى كند ، خداوند سبحان ، چشمه هاى حكمت را از دلش بر زبانش جارى مى سازد .

سه . ولايت اهل بيت عليهم السلام

راه توحيد و سلوك به سوى معرفت شهودى و كمال مطلق ، راهى است بس دشوار و در آن ، راهزنان بسيارند . پيمودن اين راه ، بدون راه نمايى و دستگيرى رهبرانِ به مقصد رسيده و مصون از خطا ـ كه همان پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و خاندان او عليهم السلام هستند ـ خطرناك، بلكه غير ممكن است . در اين باره ، توجّه به سه نكته حائز اهمّيت است:

1 . نقش اهل بيت عليهم السلام در خداشناسى

بر پايه احاديثى كه ملاحظه شد ، اهل بيت عليهم السلام ، ابواب معرفت خدا و راه رسيدن به

1.ر . ك : عيون أخبار الرضا عليه السلام : ج۲ ص۶۹ ح۳۲۱ .

2.ر . ك : مسند زيد : ص۳۸۴ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 5
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛سبحاني نيا،محمّد تقي؛طباطبايي،سيد محمد کاظم؛برنجکار،رضا؛شيخي،حميد رضا؛مسعودي،عبدالهادي
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 156964
صفحه از 583
پرینت  ارسال به