343
دانشنامه قرآن و حديث 5

۲۲۰.المحاسنـ به نقل از ابو هاشم جعفرى ـ :اشعث بن حاتم به من گفت كه وى از امام رضا عليه السلام در باره شمّه اى از توحيد ، سؤال كرد .
فرمود : «مگر قرآن نمى خوانى؟» .
گفتم : چرا .
فرمود : «بخوان : «ديدگان ، او را در نمى يابند ؛ ولى او ديدگان را در مى يابد» » .
من آيه را خواندم .
فرمود : «منظور از ديدگان چيست؟» .
گفتم : چشم ها .
فرمود : «نه . مقصود ، نيروى فكر است . افكار به چگونگى او نمى رسند ؛ ولى او هر فهمى (انديشه اى) را در مى يابد» .

۲۲۱.امام على عليه السلام :افكار ، ۱ به او دسترس ندارند تا در نتيجه ، او را [چون] جسم پندارند ، و ديدگان او را در نمى يابند تا در نتيجه ، پس از انتقال آنها [از او به چيزى ديگر ]دگرگون شوند ... . نگاه چشم ها از ديدن او ناتوان ، و [دست ]افكار خلايق از رسيدن به وصف او كوتاه است .

۲۲۲.امام على عليه السلام :ديدگان ، از شكوه عظمتش ، به او نمى رسند ؛ زيرا حجاب هايى ميان خود و آنها زده است كه [ديدگان ]نمى توانند در اين حجاب هاى سِتَبر و متراكم ، نفوذ كنند ، و براى ديدن صاحب عرش از پرده هاى استوار ويژه او بگذرند ؛ خدايى كه همه كارها از خواست او ناشى شده اند .

1.وهم ـ كه در متن عربى حديث آمده ـ به معناى پندار يا گمان يا اعتقاد مرجوح به كار نرفته است ؛ بلكه به معناى انديشه (فكر) و گذشتن چيزى از خاطر (خُطورات ذهنى) است .


دانشنامه قرآن و حديث 5
342

۲۲۰.المحاسن عن أبي هاشم الجعفريّ :أَخبَرَنِي الأَشعَثُ بنُ حاتِمٍ أَنَّهُ سَأَلَ الرِّضا عليه السلام عَن شَيءٍ مِنَ التَّوحيدِ ، فَقالَ : أَلا تَقرَأُ القُرآنَ ؟
قُلتُ : نَعَم .
قالَ : اِقرَأ : «لَا تُدْرِكُهُ الْأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصَارَ» ، فَقَرَأتُ .
فَقالَ : مَا الأَبصارُ ؟
قُلتُ : أَبصارُ العَينِ .
قالَ : لا ، إِنَّما عَنَى الأَوهامَ ؛ لا تُدرِكُ الأَوهامُ كَيفِيَّتَهُ ، وهُوَ يُدرِكُ كُلَّ فَهمٍ . ۱

۲۲۱.الإمام عليّ عليه السلام :لَم تَقَع عَلَيهِ الأَوهامُ فَتُقَدِّرَهُ شَبَحا ماثِلاً ، ولَم تُدرِكهُ الأَبصارُ فَيَكونَ بَعدَ انتِقالِها حائِلاً . . . كَلَّت ۲ عَن إِدراكِهِ طُروفُ العُيونِ ، وقَصُرَت دونَ بُلوغِ صِفَتِهِ أَوهامُ الخَلائِقِ . ۳

۲۲۲.عنه عليه السلام :لا تَنالُهُ الأَبصارُ مِن مَجدِ جَبَروتِهِ؛ إِذ حَجَبَها بِحُجُبٍ لا تَنفُذُ في ثِخَنِ كَثافَتِهِ، ولا تَخرِقُ إِلى ذِي العَرشِ مَتانَةَ خَصائِصِ سُتُراتِهِ ، الَّذي صَدَرَتِ الأُمورُ عَن مَشِيئَتهِ . ۴

1.المحاسن : ج ۱ ص ۳۷۲ ح ۸۱۵ ، بحار الأنوار : ج ۳ ص ۳۰۸ ح ۴۶ وراجع : التوحيد : ص ۱۱۲ ح ۱۱ .

2.طَرفٌ كَليلٌ : إذا لم يحقّق المنظور . وقال بعضهم : كَلَّ بَصرُه كُلولاً : نَبا . والأصل من كَلَّ عنه؛ أي نبا وضعف (لسان العرب : ج ۱۱ ص ۵۹۱ «كلل») .

3.الكافي : ج ۱ ص ۱۴۱ ح ۷ ، التوحيد : ص ۳۱ ح ۱ كلاهما عن الحارث الأعور ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۲۶۵ ح ۱۴ .

4.التوحيد : ص ۵۲ ح ۱۳ عن مسعدة بن صدقة عن الإمام الصادق عليه السلام ، بحار الأنوار : ج ۴ ص ۲۷۶ ح ۱۶ .

  • نام منبع :
    دانشنامه قرآن و حديث 5
    سایر پدیدآورندگان :
    موسوي،سيد رسول؛حسيني،سيد رضا؛سبحاني نيا،محمّد تقي؛طباطبايي،سيد محمد کاظم؛برنجکار،رضا؛شيخي،حميد رضا؛مسعودي،عبدالهادي
    تعداد جلد :
    16
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1390
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 157145
صفحه از 583
پرینت  ارسال به